Theo Đề án kiểm soát khí thải phương tiện giao thông trên địa bàn TPHCM (đang được nghiên cứu), từ ngày 1/1/2027, thành phố sẽ chính thức thiết lập và triển khai vùng phát thải thấp (LEZ) tại một số khu vực trung tâm. LEZ được xác định là khu vực có mật độ dân cư và phương tiện cao nhất thành phố, nhằm kiểm soát các phương tiện có mức phát thải lớn, góp phần cải thiện chất lượng không khí.
Phạm vi LEZ dự kiến bao gồm các quận cũ: 1, 3, 5, 6, 8, 10, 11, Bình Thạnh, Tân Bình, Tân Phú và Phú Nhuận. Ranh giới kiểm soát được xác định bởi khoảng 15 cây cầu và 17-20 trục đường chính. Khu vực này hiện có hơn 3,2 triệu dân sinh sống, phát sinh khoảng 9,2 triệu lượt di chuyển mỗi ngày.
Theo lộ trình đề xuất, từ ngày 1/1/2027, ô tô không đạt tiêu chuẩn khí thải Euro 4 khi lưu thông vào vùng LEZ sẽ phải nộp phí. Một số phương tiện được miễn trừ, gồm xe cứu thương, xe chữa cháy, xe phục vụ quốc phòng - an ninh, xe chuyên dùng phục vụ tang lễ, xe hộ đê và các loại xe máy chuyên dùng trong nông - lâm nghiệp.
Đối với xe máy, TPHCM dự kiến bắt đầu kiểm định khí thải từ ngày 1/7/2027 để làm căn cứ phân loại mức phát thải. Từ tháng 9/2027, xe máy không đạt tiêu chuẩn Euro 2 sẽ bị cấm vào vùng LEZ trong hai khung giờ cao điểm là từ 6h đến 9h và từ 16h đến 19h.
Theo lộ trình tiếp theo, đến năm 2028, thành phố dự kiến cấm toàn bộ xe máy chạy xăng, dầu lưu thông trong vùng LEZ, ngoại trừ phương tiện của người khuyết tật. Cùng thời điểm, ô tô không đạt tiêu chuẩn Euro 4 cũng sẽ bị hạn chế vào khu vực trung tâm trong giờ cao điểm, trừ các phương tiện thuộc diện đặc thù.
Đến năm 2030, TPHCM dự kiến mở rộng vùng phát thải thấp ra khu vực vành đai 1, bao gồm nhiều trục giao thông lớn như Phạm Văn Đồng, Kha Vạn Cân, khu vực quanh sân bay Tân Sơn Nhất, Cách Mạng Tháng Tám, Âu Cơ, Lũy Bán Bích, Kinh Dương Vương và Võ Văn Kiệt. Các biện pháp kiểm soát khí thải sẽ tiếp tục được siết chặt theo lộ trình.
Để bảo đảm việc thực thi, thành phố dự kiến lắp đặt hệ thống camera nhận dạng biển số tự động tại các cửa ngõ ra vào vùng LEZ, kết nối với cơ sở dữ liệu đăng ký phương tiện và kết quả kiểm định khí thải. Trong tháng đầu triển khai, cơ quan chức năng chủ yếu nhắc nhở; từ tháng thứ hai trở đi sẽ xử phạt các trường hợp vi phạm.
Song song với các biện pháp hạn chế, đề án cũng đề xuất nhiều chính sách hỗ trợ chuyển đổi sang phương tiện xanh. Cá nhân và hộ gia đình được hỗ trợ một phần chi phí mua xe mới, miễn hoặc giảm các khoản phí ban đầu như lệ phí trước bạ, đăng ký, kiểm định lần đầu và phí bảo trì đường bộ.
Riêng tại Côn Đảo và Cần Giờ, hộ chính sách và hộ nghèo được đề xuất hỗ trợ 100% chi phí mua xe trong hạn mức; hộ cận nghèo được hỗ trợ khoảng 70%. Thành phố cũng khuyến khích tài xế xe máy công nghệ chuyển sang xe điện, với mức hỗ trợ tối đa 5 triệu đồng mỗi xe và miễn các loại phí ban đầu đến hết năm 2028.
Ngoài ra, TP.HCM sẽ tiếp tục phát triển hạ tầng giao thông xanh, mở rộng mạng lưới xe buýt điện, ưu đãi đầu tư trạm sạc thông qua miễn tiền thuê đất công trong 5 năm đầu, hỗ trợ lãi suất, chi phí sạc và tạm miễn phí sử dụng lòng đường, vỉa hè đến năm 2030.
Theo đánh giá của đơn vị tư vấn, việc lùi thời điểm triển khai LEZ đến năm 2027 sẽ giúp người dân và doanh nghiệp có thêm thời gian thích ứng, đồng thời tạo điều kiện để thành phố chuẩn bị tốt hơn về hạ tầng và chính sách hỗ trợ.
