Khu di tích lịch sử quốc gia đặc biệt Chiến thắng Đăk Tô - Tân Cảnh có tổng diện tích 90ha. Trong đó bao gồm các hạng mục như căn cứ E42, sân bay Phượng Hoàng và sân bay L19. Năm 2017, khu di tích được công nhận di tích lịch sử cấp quốc gia đặc biệt.
 |
| Người dân tự ý trồng cây mì trong khu vực di tích lịch sử quốc gia Chiến thắng Đăk Tô - Tân Cảnh |
Mặc dù đã được chính quyền cắm biển báo cấm xâm phạm để khoanh vùng bảo vệ di tích, nhưng nhiều người dân vẫn tiến hành trồng mì và nhiều cây trồng khác ngay tại vùng cấm. Theo bà N.T.N (trú thị trấn Đăk Tô), nhiều hộ tự ý trồng cây nông nghiệp, điều này gây mất mỹ quan, ảnh hưởng đến việc bảo tồn và trùng tu công trình mang biểu tượng lịch sử tại địa phương.
Cơ quan chuyên môn nhiều lần tu bổ, tôn tạo nhưng một số hạng mục đã xuống cấp trầm trọng. Trong đó, khu vực sân bay L19 nằm tiếp giáp với khu vực nghĩa trang huyện, hiện nay nhiều ngôi mộ trong nghĩa trang được xây dựng và nằm chồng lên đất sân bay. Phía bên trong, chỉ còn một vài khu vực có dấu tích của đường băng cũ.
Tuy được xem là khu di tích lịch sử cấp quốc gia đặc biệt nhưng đơn vị quản lý không xây tường rào để khoanh vùng bảo vệ. Đây là một trong những nguyên nhân trực tiếp khiến khu di tích đang bị xâm hại và xuống cấp trầm trọng.
Theo Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Kon Tum, trên địa bàn tỉnh có khoảng 9 di tích lịch sử đã trở thành phế tích. Trong đó có những di tích lịch sử cách mạng như Căn cứ H5, Căn cứ Mặt Trận B3 (xã Mo Ray, huyện Sa Thầy); Căn cứ Tỉnh ủy Kon Tum, địa điểm Đại hội các dân tộc tỉnh Kon Tum năm 1961 (xã Ngok Tem, huyện Kon Plông),... Hiện, sở đã có báo cáo danh mục kiểm kê di tích lịch sử - văn hóa, danh lam thắng cảnh trên địa bàn gửi UBND tỉnh Kon Tum.
Ông Phan Văn Hoàng, Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Kon Tum cho biết, hiện tại sở đang quản lý Khu di tích lịch sử quốc gia đặc biệt Chiến thắng Đăk Tô - Tân Cảnh. Trước tình trạng người dân trồng cây mì trong khu vực cấm, chính quyền đã làm việc và yêu cầu người dân nhổ bỏ trong quá trình thực hiện tu bổ, tôn tạo khu di tích. Với vấn đề nhiều ngôi mộ xây trên dự án sân bay L19, UBND huyện đã cho xây dựng nghĩa trang ở khu vực mới và đang tiến hành kế hoạch di dời những khu mộ cũ sai phạm.
“Chúng tôi đã cho cắm mốc ở một số địa điểm di tích lịch sử để khoanh vùng bảo vệ, bảo tồn. Đồng thời, đối với những di tích nằm trong danh mục kiểm kê, chúng tôi sẽ đánh giá hiện trạng để có biện pháp khắc phục, tu bổ theo đúng quy định”, ông Hoàng nói.
UBND tỉnh Kon Tum đã có quyết định phê duyệt dự án Hỗ trợ tu bổ, tôn tạo quần thể di tích quốc gia đặc biệt chiến thắng Đăk Tô - Tân Cảnh với tổng mức đầu tư trên 18,4 tỷ đồng. Đồng thời, tỉnh yêu cầu Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch (chủ đầu tư) kiểm tra, rà soát đảm bảo hồ sơ thiết kế tuân thủ theo các tiêu chuẩn, quy chuẩn thiết kế, hồ sơ dự toán công trình theo đúng quy định pháp luật.
