Vận hành hoàn toàn tự động: Không có lái tàu và nhân viên trên tàu
Theo Ban Quản lý đường sắt đô thị TPHCM, dự án xây dựng tuyến metro số 2 (Bến Thành – Tham Lương) có tổng chiều dài 11,269 km, trong đó đoạn đi ngầm dài 9,255 km, đoạn trên cao dài 0,846 km, với tổng mức đầu tư dự kiến khoảng 57.000 tỷ đồng từ nguồn ngân sách thành phố.
Tuyến metro số 2 được quy hoạch gồm 10 ga ngầm, 1 ga trên cao và 1 khu depot. Đây là một trong những dự án hạ tầng giao thông trọng điểm của TP.HCM, đồng thời là dự án tiên phong áp dụng các cơ chế, chính sách đặc thù theo Nghị quyết số 188 của Quốc hội.
Thời gian qua, UBND TPHCM đã chấp thuận phương án công nghệ cho tuyến metro số 2 và đề nghị Bộ Xây dựng xem xét, thống nhất danh mục các quy chuẩn, tiêu chuẩn chủ yếu áp dụng cho dự án. Theo phương án đề xuất, tuyến metro số 2 sẽ được nâng cấp mức độ tự động hóa lên GoA4 (vận hành hoàn toàn tự động, không có lái tàu và nhân viên trên tàu). Công nghệ được lựa chọn tuân thủ hệ thống tiêu chuẩn châu Âu, tích hợp các giải pháp kỹ thuật tiên tiến, đồng thời đáp ứng đầy đủ quy chuẩn, tiêu chuẩn hiện hành của Việt Nam. Việc cập nhật công nghệ nhằm bảo đảm khả năng kết nối đồng bộ, liên thông với tuyến metro số 1 và các tuyến metro khác trong tương lai.
Ban Quản lý đường sắt đô thị TPHCM cho biết, đến nay, công tác bồi thường, hỗ trợ và giải phóng mặt bằng của dự án metro số 2 đã hoàn thành 100%. Dự kiến, việc di dời các công trình hạ tầng kỹ thuật sẽ hoàn tất vào đầu năm 2026.
UBND TP.HCM đã chấp thuận chủ trương điều chỉnh dự án. Hiện, Ban Quản lý đường sắt đô thị đang phối hợp với các sở, ban, ngành và đơn vị tư vấn hoàn thiện các hồ sơ, thủ tục liên quan, gồm phê duyệt báo cáo nghiên cứu khả thi điều chỉnh, lập kế hoạch lựa chọn nhà thầu, tổ chức đấu thầu EPC và hoàn thiện thiết kế xây dựng sau FEED nhằm bảo đảm điều kiện khởi công toàn tuyến vào ngày 15/1/2026.
Ưu tiên nội địa hóa
Theo ông Phan Công Bằng – Trưởng Ban Quản lý Đường sắt đô thị TP.HCM, Nghị quyết 188 của Quốc hội được xem là “cuộc cách mạng” mang tính quyết định, thúc đẩy metro số 2 khởi công sớm.
“Nếu áp dụng quy trình thông thường như trước đây, nhanh nhất phải đến cuối năm 2026 hoặc thậm chí tháng 4/2027 mới có thể khởi công metro số 2. Với cách làm cũ, chúng tôi phải điều chỉnh chủ trương đầu tư, chờ Quốc hội thông qua, sau đó đấu thầu quốc tế để chọn tư vấn, lập điều chỉnh dự án, thiết kế… Toàn bộ quá trình này có thể kéo dài thêm 1,5 đến 2 năm”- ông Bằng nói.
Tuy nhiên, sau khi Nghị quyết 188 được ban hành, nhiều thủ tục mang tính “nút thắt” đã được tháo gỡ. Theo ông Bằng, dự án metro số 2 hiện được phép không phải điều chỉnh lại chủ trương đầu tư, cho phép chỉ định tư vấn lập Báo cáo nghiên cứu khả thi (FS) và triển khai song song các bước chuẩn bị quan trọng.
“Chúng tôi đang hoàn thiện hồ sơ điều chỉnh dự án đầu tư, dự kiến từ 25 đến 30/12 sẽ trình TP.HCM phê duyệt. Song song đó, Ban cũng đang chuẩn bị thương thảo với các đơn vị tư vấn, tiến tới lựa chọn nhà thầu EPC để bảo đảm điều kiện khởi công vào đầu năm 2026”- ông Bằng thông tin.
Điểm nhấn đáng chú ý trong định hướng triển khai metro số 2 là chiến lược nội địa hóa. Theo ông Phan Công Bằng, tuyến này sẽ áp dụng công nghệ hiện đại theo tiêu chuẩn châu Âu, nhưng ưu tiên tối đa các hạng mục mà doanh nghiệp trong nước có thể đảm nhận.
“Những phần việc nhà thầu Việt Nam làm được, chúng tôi sẽ ưu tiên nhà thầu Việt Nam. Mục tiêu là vừa tiếp nhận công nghệ tiên tiến, vừa từng bước làm chủ, tiến tới nội địa hóa sâu hơn cho các tuyến metro tiếp theo”- ông Bằng nhấn mạnh.
Trưởng Ban Quản lý Đường sắt đô thị TPHCM cho biết thêm: Việc Chính phủ ban hành Nghị định số 319 về đặt hàng, giao nhiệm vụ phát triển công nghiệp đường sắt là cơ sở pháp lý quan trọng, tạo điều kiện để mạnh dạn lựa chọn doanh nghiệp trong nước tham gia các gói thầu lớn, tiếp nhận chuyển giao công nghệ.
“Chúng tôi kỳ vọng Việt Nam có thể từng bước sản xuất được các cấu phần quan trọng như ray, phụ kiện đường sắt, thậm chí tham gia sâu vào công tác thi công hầm, kết cấu ngầm. Tuyến metro số 2 sẽ là tuyến mang tính ‘thử nghiệm’ cho mục tiêu nội địa hóa ở mức 60-70% trong tương lai”- ông Bằng chia sẻ.
