Từng lận đận phát hành
Cầm trên tay cuốn sách Mưa đỏ và khoe trên mạng xã hội đang là xu hướng của nhiều bạn trẻ, kể từ cơn sốt phim Mưa đỏ. Đây là điều khiến cha đẻ cuốn sách không thể ngờ tới. Nhà văn Chu Lai chia sẻ: “Tôi cũng bất ngờ vì sao lại thành cơn bão như thế? Mấy hôm nay tôi ký mỏi tay bởi các bạn mua sách và mong muốn có chữ ký của tác giả.
Tôi cũng chóng mặt vì các cú điện thoại nhờ mua sách, nhờ ký sách, tất bật suốt ngày. Cơn sốt phim đã lan toả sang thị trường sách. Phim và văn học cùng nâng nhau lên”. Nhà văn bật mí: Sách Mưa đỏ đang tiến tới con số 100.000 cuốn, tức 10 vạn bản.
Người đầu tiên tiếp xúc và biên tập Mưa đỏ là nhà báo Nguyễn Hoàng Sáu (nay là Phó GĐ-Phó Tổng BT Nhà xuất bản QĐND), sách được liên kết với Công ty TNHH Văn hóa Phương đông phát hành. Tiếp đó, Nhà văn Xuân Hùng, Trưởng phòng biên tập sách văn nghệ, NXB Quân đội Nhân dân, đã giới thiệu và biên tập cho những lần tiếp theo... Ông xác nhận thông tin sách Mưa đỏ đang tiến tới 10 vạn bản hoàn toàn chính xác.
Nhà văn Xuân Hùng chưa bao giờ hình dung sách Mưa đỏ lại “ăn khách” như bây giờ. Ông tiết lộ chuyện bếp núc: “Làm biên tập cuốn Mưa đỏ tôi không bao giờ nghĩ nó lại “sốt” như thế.
Khi đó, Mưa đỏ chỉ xuất bản trong nội bộ quân đội. Sau đó, năm 2016, Mưa đỏ “ẵm” giải thưởng của Hội Nhà văn nhưng chìm xuống như những cuốn sách đoạt giải khác, chả ai nhắc đến nó nữa.
Năm 2020, chúng tôi xây dựng bộ sách hướng tới kỷ niệm 50 năm Giải phóng miền Nam, tôi lại đưa Mưa đỏ vào. Nhưng khi đó đơn vị phát hành chần chừ không nhận. Tôi phải “nịnh” họ, mà họ cũng chỉ in 300 cuốn hay 500 cuốn thôi, tôi nhớ vậy. Rồi Mưa đỏ lại chìm xuống. Năm 2023, tôi lại “nịnh” đơn vị phát hành, họ lại in cho mấy trăm cuốn nữa. Đến bây giờ phim Mưa đỏ “sốt”, kéo theo “cơn sốt” sách Mưa đỏ”.
Nhà văn Xuân Hùng khẳng định: Không những sách gây “sốt” với bạn trẻ mà “sốt” với nhiều thế hệ: “Tôi rất khổ vì bao nhiêu người gọi điện cho tôi, hỏi về sách Mưa đỏ. Đây cũng là tác phẩm ăn khách tiêu biểu của NXB Quân đội Nhân dân sau bao năm”.
Một “ca” lạ trong văn chương
Phim “ăn theo” những cuốn sách nổi tiếng chẳng có gì lạ, ở ta cũng như thế giới. Phim Tiếng chim hót trong bụi mận gai ra sau tiểu thuyết (cùng tên) của nhà văn Úc Colleen McCullough. Tiểu thuyết Huyền thoại mùa thu của Jim Harrison, nhà văn kiêm nhà thơ Mỹ nổi tiếng.
Phản ánh chiến tranh ở mức độ “chấp nhận được”
Nhà văn Xuân Hùng tiết lộ, tiểu thuyết Mưa đỏ phải biên tập nhiều: “Bản gốc của nhà văn có nhiều chi tiết nhạy cảm, mà Chu Lai lại là người rất có bản lĩnh trong văn chương nên biên tập lần đầu khá khó khăn”.
Nhà văn Chu Lai đánh giá: So với tiểu thuyết thì phim Mưa đỏ nhẹ nhàng hơn. “Nhưng nguyên tác so với hiện thực cũng chẳng là gì”, ông nói.
Nhà phê bình văn học Ngô Thảo cho rằng: “Không nghệ thuật nào làm sống lại được hiện thực đã mất. Nhưng hiện thực ấy gợi cảm hứng để người ta sáng tạo. Mưa đỏ là bộ phim sáng tạo trên hiện thực Quảng Trị. Hình dung về Quảng Trị thời bom đạn của đạo diễn và tác giả kịch bản được khán giả chấp nhận.
Theo tôi, phim Mưa đỏ là tác phẩm nghệ thuật nghiêm túc về chiến tranh, phản ánh chiến tranh ở mức độ vừa phải, không quá tàn khốc như hiện thực, khiến giới trẻ dễ tiếp nhận”.
Năm 1994, tác phẩm này lên màn ảnh rộng, thu về 160 triệu USD từ phòng vé, đưa diễn viên chính Brad Pitt thành ngôi sao toàn cầu… Ở ta, phim “ăn theo” sức hút của những tác phẩm văn học ăn khách không ít. Thời xa vắng của Lê Lựu từng được đạo diễn Hồ Quang Minh đưa lên màn ảnh rộng, cựu Hoa hậu Nguyễn Thị Huyền “ẵm” một vai trong đó.
Tác phẩm Bến không chồng của nhà văn Dương Hướng từng được đạo diễn Lưu Trọng Ninh đưa lên màn ảnh rộng từ năm 2000, “ẵm” giải A của Hội Điện ảnh Việt Nam năm 2001. Nhà văn có nhiều tác phẩm được các nhà làm phim nhắm đến chính là tác giả best- seller Nguyễn Nhật Ánh. Có thể điểm qua một vài tác phẩm của ông được chuyển thể và tạo tiếng vang phòng vé như Mắt biếc, Cô gái đến từ hôm qua, Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh…
Phim Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh từng là hiện tượng phòng vé và lọt top 1 trong 10 sự kiện văn hoá, thể thao và du lịch tiêu biểu năm 2015. Không chỉ kích thích du lịch phát triển, bộ phim còn giúp truyện dài Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh trở thành sách bán chạy nhất Hội sách Hà Nội năm 2015.
Nhưng trước đó, sách vốn đã “ăn khách”. Đó là một trong những cuốn sách “ăn khách” nhất năm 2010. Ngay ngày phát hành đầu tiên 9/12/2010, 15.000 bản in (bìa mềm, giá 82.000 đồng/quyển) và 2.000 bản in đẹp bìa cứng (giá 138.000 đồng/quyển) đã được các đơn vị phát hành đặt mua hết.
Ngay chiều 9/12/2010 NXB Trẻ đã quyết định tái bản thêm 10.000 bản Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh. “Ngậm thìa vàng” từ khi mới chào đời là tác phẩm của Nguyễn Nhật Ánh. Còn tiểu thuyết Mưa đỏ long đong khi chào đời, về sau mới “lên ngôi”.
Mưa đỏ còn có một bí mật khác. Nhà văn Xuân Hùng tiết lộ: “Các nhà văn thường sinh nở theo “tiến trình” sau: Từ tác phẩm văn học chuyển thể thành tác phẩm điện ảnh. Còn Mưa đỏ diễn ra theo chiều ngược lại. Nhà văn Chu Lai viết kịch bản điện ảnh từ năm 2010 nhưng không có nơi nào sản xuất phim này.
Đến năm 2015, tôi đề nghị đầu tư chiều sâu cho nhà văn Chu Lai đi viết. Ông ấy đã biến kịch bản Mưa đỏ thành tiểu thuyết Mưa đỏ. Đây là một tác phẩm đi ngược so với tư duy thông thường của người viết lẫn cách thức vận hành của thị trường hiện nay. Ít có nhà văn nào viết kịch bản trước khi viết tiểu thuyết”.
Cha đẻ Mưa đỏ xác nhận: Ông viết kịch bản điện ảnh Mưa đỏ trước khi viết tiểu thuyết Mưa đỏ. “Xưa nay tôi thường chuyển thể từ tiểu thuyết sang phim, sang kịch. Chỉ riêng Mưa đỏ là ngoại lệ. Có một người nhà của liệt sĩ thành cổ Quảng Trị muốn tôi viết về thành cổ Quảng Trị như nén hương tưởng niệm người anh ruột của họ đã ngã xuống.
Họ hứa, sau khi kịch bản hoàn thành, con ruột của họ, tức cháu của người nằm xuống, du học về điện ảnh ở Anh quốc sẽ về quay. Nhưng cậu ấy du học trở về bao lâu mà vẫn chẳng quay gì nên tôi chuyển thành tiểu thuyết”, nhà văn Chu Lai giải thích.
Cha đẻ tiểu thuyết Mưa đỏ hài lòng với phim Mưa đỏ. Ông cho rằng phim Mưa đỏ chạm tim khán giả, khiến họ xúc động. Vì thế, họ tìm đọc tiểu thuyết để lý giải cho những điều còn băn khoăn khi xem phim, cũng để hiểu bộ phim sâu hơn, kỹ càng hơn.
Nhà văn Xuân Hùng đã xem phim Mưa đỏ và nhận xét: “Đọc sách thích hơn. Sách có ngôn ngữ gan ruột của nhà văn. Chúng cho người đọc thấy ranh giới mong manh giữa được và mất, khiến người ta day dứt”.
Cha đẻ Mưa đỏ lại nói: “Khó có thể loại nào “đọ” được với văn học nhưng riêng phim Mưa đỏ đạt giá trị tương đương với tiểu thuyết Mưa đỏ”.
Nhà văn Xuân Hùng bật mí: Nhuận bút từ sách Mưa đỏ đã gần 1 tỷ đồng. Kịch bản Mưa đỏ cũng mang lại cho nhà văn số tiền không nhỏ, phim gây sốt phòng vé, thu lợi nhuận khủng thì nhà văn kiêm tác giả kịch bản phim cũng hưởng lợi.
Một số bạn trẻ bình luận vui trên các diễn đàn trước “cơn sốt” Mưa đỏ: “Bỗng dưng thích thành nhà văn!”.
Nhà văn Xuân Hùng chia sẻ thêm: “Sau Mưa đỏ tôi còn làm 2 cuốn của nhà văn Chu Lai là Gió xanh và Bức chân dung người đàn bà lạ. Với cảm quan của người làm biên tập tôi thấy Bức chân dung người đàn bà lạ còn hay hơn. Nhưng Mưa đỏ lại thành hiện tượng”.
Nhiều hiệu ứng tích hợp làm nên cơn sốt
Đạo diễn Hoàng Nam nhìn nhận: “Không chỉ riêng tôi bất ngờ mà nhiều người cũng bất ngờ, vì chúng tôi nghĩ phim Mưa đỏ sẽ thành công song không nghĩ nó thành công vang dội như vậy. Bởi trước đó có những cái bóng quá lớn, có những kỷ lục đã được thiết lập. Vậy mà Mưa đỏ lại thiết lập một kỷ lục mới.
Tuy nhiên, sau khi nghiền ngẫm thành quả ấy, người ta lại nhận ra sự hợp lý. Bởi Mưa đỏ ra đời đúng thời điểm, “thiên thời - địa lợi - nhân hoà” tích hợp. Phim lại đạt chất lượng khá tốt nữa”.
Đạo diễn, nhà sản xuất Mai Thu Huyền đánh giá: “Ngoài nội dung hay, Mưa đỏ còn ra mắt đúng thời điểm 80 năm Cách mạng Tháng tám và Quốc khánh 2/9 lại có kế hoạch truyền thông bài bản nên phim gặt kết quả ngoài mong đợi”.
Chị cũng dành cho nữ đạo diễn Đặng Thái Huyền nhiều lời khen: “Tôi từng làm việc với Đặng Thái Huyền trong phim Mãi mãi là bao lâu, cũng đã xem nhiều phim của cô ấy. Cô ấy là đạo diễn giỏi và thực sự là một nữ tướng trên phim trường khi đã làm ra một bộ phim hoành tráng và rất khó như Mưa đỏ. Cái tài của đạo diễn là đã quy tụ được ê-kip rất giỏi nghề cùng tham gia dự án như D.O.P Lý Thái Dũng, hoạ sĩ thiết kế Việt Hưng, sản xuất Nguyễn Trí Viễn cùng dàn diễn viên hợp vai”.
