Có lẽ thời gian qua, các đơn vị kinh doanh vàng vớ bẫm. Kinh doanh vàng luôn nắm đằng chuôi, chỉ có lợi nhuận. Hễ vàng thế giới tăng, vàng trong nước liên thông tăng cao hơn gấp nhiều lần (như hiện nay, cao hơn khoảng 20 triệu đồng/lượng). Nhiều thời điểm không có vàng để bán, người dân xếp hàng rồng rắn chen mua. Chênh lệch giá vàng trong nước với thế giới khiến các nhà quản trị đau đầu. Tiền chênh lệch rơi vào túi ai?
Cách đây không lâu, sau nhiều lần trì hoãn, một bản kết luận thanh tra 6 công ty, ngân hàng về hoạt động kinh doanh vàng, gồm: Công ty SJC, Doji, PNJ, Bảo Tín Minh Châu, Eximbank và TPBank được công bố. Nhiều sai phạm được chỉ ra. Đây được xem như một “đòn roi” trước khi sửa Nghị định 24. Có thể hiểu thông điệp: Nhà nước tạo điều kiện cho mọi doanh nghiệp kinh doanh bình đẳng, nhưng lợi ích cần hài hòa. Nếu kinh doanh kiểu trục lợi, hãy coi chừng.
Hiện nay, 38 đầu mối được cấp phép kinh doanh mua, bán vàng miếng. Ngay trong ngày đầu có chính sách mới thay thế (Nghị định 24), các “nhà vàng” đã có động thái mới: Giá vàng bán tăng cao, giá mua vào giảm mạnh hơn so với thường lệ (chênh lệch mua vào-bán ra khoảng 2 triệu đồng/lượng).
Tất nhiên, người dân luôn kỳ vọng, chính sách mới thông qua, thị trường vàng sẽ “giảm nhiệt”, giá trong nước sẽ tiệm cận với thế giới; doanh nghiệp kinh doanh vàng với đặc tính sẽ tìm cách lách chính sách để đạt lợi nhuận tối ưu; còn nhà nước giám sát và dùng công cụ điều tiết việc “vàng hóa” nền kinh tế và trục lợi chính sách.
Việc phá thế độc quyền vàng miếng SJC không có nghĩa giá vàng sẽ hạ ngay lập tức. Các đầu mối kinh doanh vàng sẽ có chiêu thăm dò thị trường và độ phản ứng của quy định mới; đặc biệt sẽ chờ thông tư hướng dẫn. Nghiên cứu nghị định mới, có thể thấy, bỏ độc quyền vàng miếng, không có nghĩa mở toang thị trường vàng.
Thay vào đó, đây là lĩnh vực kinh doanh có điều kiện (phải được Ngân hàng Nhà nước cấp phép). Điển hình như doanh nghiệp được (xem xét) cấp phép kinh doanh mua bán vàng miếng, vốn điều lệ từ 1 nghìn tỷ đồng trở lên; còn với ngân hàng thương mại điều kiện cấp phép còn cao hơn khi vốn điều lệ từ 50 nghìn tỷ đồng trở lên. Cả 2 đối tượng này còn có thêm vài ràng buộc khác.
Chỉ căn cứ vào vốn điều lệ thôi, đầu mối kinh doanh tới đây chắc chắn sẽ giảm rất nhiều. Bên cạnh đó, đáng lưu ý, mọi giao dịch mua bán vàng từ 20 triệu đồng trở lên sẽ được giám sát. Ngay cả việc bán vàng nguyên liệu phải lập và dùng hóa đơn điện tử.
Có thể thấy, nhà nước bỏ thế độc quyền vàng miếng nhưng sẽ nắm chắc “đường đi” của vàng và kiểm kê rõ việc tích trữ ở đâu trong dân. Vàng tích trữ, nghĩa là tồn đọng vốn, không tốt cho nền kinh tế.
