NASA sắp phóng kính thiên văn mới, có thể 'thâu tóm' toàn bộ bầu trời

Hà Thu

12/02/2025 09:34

TPO - SPHEREx dự kiến sẽ được phóng vào ngày 27/2 trên tên lửa SpaceX. Kính thiên văn mới này được thiết kế để lập bản đồ toàn bộ bầu trời đêm bằng tia hồng ngoại, điều mà ngay cả kính thiên văn tiên tiến nhất JWST cũng không thể thực hiện được.

Hình minh họa về SPHEREx với các cấu trúc vũ trụ ở phía sau. Hình dạng "hình nón" của tàu vũ trụ được chia đôi để bạn có thể nhìn thấy bên trong. (Ảnh: NASA/JPL-Caltech)

Vào cuối tháng 2 này, nếu mọi việc diễn ra theo đúng kế hoạch, một nhân vật mới sẽ bước vào lịch sử kính viễn vọng không gian của NASA . Đó là kính thiên văn hình nón màu trắng vỏ trứng có tên là SPHEREx (viết tắt của cụm từ Spectro-Photometer for the History of the Universe, Epoch of Reionization và Ices Explorer, tạm dịch Máy đo quang phổ về lịch sử vũ trụ, kỷ nguyên tái ion hóa và máy khám phá các tảng băng). Vì nó hoạt động với ánh sáng hồng ngoại, SPHEREx có mục đích tiết lộ những điều mà ngay cả Kính viễn vọng không gian James Webb tiên phong cũng không thể làm được.

Hiện tại, lịch phóng được lên lịch vào ngày 27/2 trên tên lửa SpaceX Falcon 9.

"Đây là lần phóng thứ ba của tên lửa đẩy có thể tái sử dụng, trước đó đã được phóng trong nhiệm vụ Transporter 12 vào ngày 14/1.

Sứ mệnh của SPHEREx

Trong vòng hai năm, SPHEREx sẽ lập bản đồ vũ trụ đồng thời phát hiện hai loại ánh sáng vũ trụ: quang học và hồng ngoại.

Ánh sáng quang học có thể nhìn thấy được bằng mắt người và của nhiều kính thiên văn bao gồm Kính viễn vọng không gian Hubble, trong khi ánh sáng hồng ngoại thì vô hình đối với chúng ta. Chính ánh sáng hồng ngoại của vũ trụ sở hữu thông tin về những nơi xa nhất của không gian, các ngôi sao được sinh ra trong lớp bụi và các chi tiết về cấu trúc thiên hà đang cho các nhà khoa học thấy những màu sắc mới tương đương với vũ trụ.

Trên thực tế đã có nhiều kính thiên văn hồng ngoại khác trên bầu trời như Kính viễn vọng Spitzer hiện đã ngừng hoạt động, và thậm chí cả Hubble cũng có một số khả năng trong lĩnh vực này, nhưng không có kính nào thực sự có thể sánh được với kính thiên văn James Webb (JWST).

Trong khi JWST trị giá 10 tỷ đô la rất tuyệt vời trong việc quan sát những tinh vân cụ thể và các trường sâu tương đối hẹp nhưng có chiều sâu cực lớn, SPHEREx có mục đích chụp ảnh toàn bộ bầu trời khi nhìn từ Trái đất.

"Chúng tôi đang thực sự lập bản đồ toàn bộ bầu trời thiên thể bằng 102 màu hồng ngoại lần đầu tiên trong lịch sử nhân loại, và chúng ta sẽ thấy điều đó sau mỗi sáu tháng", Nicky Fox, quản trị viên liên kết của Ban giám đốc sứ mệnh khoa học của NASA cho biết. "Điều này chưa từng được thực hiện trước đây ở mức độ phân giải màu này cho các bản đồ bầu trời cũ của chúng tôi".

Các nhà khoa học cũng hy vọng có thể chụp được hình ảnh ba chiều của hàng trăm triệu thiên hà để hiểu sâu hơn về vũ trụ.