Cho con uống ... 11 loại thuốc để chữa ho
Thời gian qua, Trung tâm Nhi khoa - Bệnh viện Bạch Mai tiếp nhận không ít trường hợp trẻ em nhập viện trong tình trạng bị phản vệ, đe dọa tính mạng. Đó là trường hợp bệnh nhân L.A.H (sinh năm 2017, Hà Giang) được 1 bệnh viện tư nhân chuyển đến trong tình trạng sốt cao, phát ban nhiễm trùng, nổi mẩn ngứa toàn thân, mệt mỏi, đau vùng thượng vị, khó thở, nhịp tim nhanh, bụng chướng.
Qua thăm khám và hỏi bệnh, các bác sĩ được biết trước khi nhập viện 5 ngày, bệnh nhân bị ho khan, không sốt, gia đình đã tự mua thuốc kháng sinh, thuốc ho, thuốc kháng viêm để uống. Có tới hàng chục loại thuốc khác nhau được gia đình tự ý mua cho trẻ uống. Sau khi uống thuốc được 1 ngày, bệnh nhân xuất hiện tình trạng đau bụng, sốt gần 38 độ C, mẩn ngứa, phát ban toàn thân, gia đình lại tiếp tục cho cháu bé uống thêm thuốc chống dị ứng, nhưng không thấy đỡ, trẻ càng nổi nhiều mụn đỏ hơn và ngứa nhiều hơn, bụng đau dữ dội. Gia đình cho đi khám ở bệnh viện gần nhà, tại đây được điều trị nhưng tình trạng không đỡ nên đã chuyển tới Bệnh viện Bạch Mai.
Sau hơn 1 tuần điều trị tại Trung tâm Nhi khoa, bệnh nhân đã qua cơn nguy kịch và có những chuyển biến tích cực, dần hồi phục sức khỏe.Tại Trung tâm Nhi khoa, bệnh nhân đã được khám lâm sàng, chỉ định làm một số xét nghiệm như sinh hóa máu, khí máu và đông máu cơ bản. Bệnh nhân được chẩn đoán là phản vệ độ 2, nghi do dị ứng thuốc, trong đó có 1 số loại thuốc kháng sinh, long đờm, chống viêm, chống dị ứng và 1 số thuốc viên không có tem mác.
Rất may bệnh nhân đã được xử trí ngay theo phác đồ chống phản vệ ở trẻ em tại bệnh viện tuyến dưới và nguy cơ bệnh nhân có thể sốc pha 2 và trẻ vẫn trong tình trạng rất nặng nên đã được chuyển đến Trung tâm Nhi khoa - Bệnh viện Bạch Mai để điều trị tiếp.
Cần đề phòng phản vệ ở trẻ em
Qua thực tế các ca lâm sàng phản vệ phải cấp cứu và điều trị tích cực tại Trung tâm Nhi khoa - Bệnh viện Bạch Mai, trước hết cần lưu ý những vấn đề sau đây:
Phản vệ ở trẻ em là phản ứng quá mẫn, tức thì của cơ thể khi có sự xâm nhập dị nguyên (các loại thuốc, thức ăn…) vào cơ thể, là tình trạng y tế khẩn cấp, cần được chẩn đoán nhanh, cấp cứu, xử trí sớm nhất và cần được điều trị tích cực để bảo vệ tính mạng cho trẻ.
Biểu hiện lâm sàng của phản vệ rất đa dạng tại nhiều cơ quan như: Hô hấp (nghẹt mũi, hắt hơi, phù thanh quản, khó thở, co thắt phế quản, co rút cơ hô hấp, ngưng thở.... ), Tim mạch (nhịp tim nhanh, hạ huyết áp, rối loạn nhịp tim, ngừng tim…), Thần kinh (rét run, vã mồ hôi, sốt, đau đầu, chóng mặt, co giật, hôn mê, vật vã, chân tay run, choáng, ngất ... ), Tiêu hóa (đau bụng, buồn nôn, đại tiểu tiện không tự chủ, đại tiện ra máu), Da liễu (mày đay, ban đỏ, mẩn ngứa).
Căn nguyên dẫn đến phản vệ rất đa dạng, hàng đầu là thuốc, hóa chất thâm nhập vào cơ thể theo đường ăn, uống, hít qua đường thở, hoặc qua đường máu như tiêm, truyền...
Trong y tế có nhiều loại thuốc cần lưu ý có thể gây phản vệ như thuốc kháng sinh, thuốc gây mê, gây tê, thuốc chống viêm, các loại vắcxin, các dịch truyền qua tĩnh mạch, thuốc cản quang....
Trong đời sống, những hóa chất như sơn ta, sơn dầu, thuốc diệt cỏ, thuốc diệt côn trùng... cũng có thể gây dị ứng và phản vệ với cơ địa từng cá thể. Tiếp đó là một số loại thực phẩm có nguồn gốc từ côn trùng, từ thực vật lạ, từ hải sản, đồ uống có hóa chất cũng có thể gây dị ứng và phản vệ. Nọc côn trùng truyền qua vết đốt cũng cần lưu ý.
Các bậc cha mẹ, thầy cô, người chăm sóc, nhà trường và gia đình cần quản lý tốt nguồn thực phẩm, nguồn thuốc men, nguồn hóa chất đối với trẻ em. Tuyệt đối không tự ý mua thuốc cho con em uống mà chưa có đơn của bác sĩ chuyên khoa tại cơ sở y tế, không cho trẻ tiếp xúc với hóa chất, không chơi đùa ở môi trường có côn trùng, quản lý thực phẩm đồ uống của các em một cách nghiêm ngặt nhất.
Khi thấy con em có những biểu hiện bất thường cần khẩn trương đưa trẻ đi khám tại cơ sở y tế gần nhất.
Sốc phản vệ ở trẻ là một hiện tượng tai biến dị ứng rất nguy hiểm, bệnh xuất hiện khi cơ thể chịu sự xâm nhập của dị nguyên lần thứ hai dẫn đến tình trạng phản ứng quá mẫn tức thì của cơ thể. Vì vậy gây nên những triệu chứng đáng lo ngại như hạ huyết áp, suy đường hô hấp cấp hay thậm chí là trụy tim, cơ chế hoạt động của tim gặp vấn đề và có thể dẫn đến tình trạng tim ngừng bơm máu.
Một đặc điểm riêng của sốc phản vệ là bệnh diễn ra nhanh chóng, ngay tức thì hoặc trong khoảng thời gian 30 phút sau đó, nếu bệnh nhân biểu hiện các triệu chứng sớm thì bệnh đang ở mức độ nặng, nguy cơ tử vong cao.
Sốc phản vệ xuất hiện ở mọi lứa tuổi, còn với nhóm đối tượng trẻ em thường rơi vào các trẻ từ 6 tháng tuổi trở lên. Vì ở từ độ tuổi này, trẻ đã có thể vận động, vui chơi và trong quá trình này, trẻ có nguy cơ tiếp xúc với các chất gây tình trạng sốc phản vệ. Ngoài ra, theo thống kê, sốc phản vệ còn xảy ra ở một số ít trường hợp là trẻ nhỏ. Vậy nên gia đình cần chú ý đến các con để kịp thời nhận biết những biểu hiện sức khỏe liên quan đến sốc phản vệ và có cách xử trí sốc phản vệ để tránh dẫn đến những trường hợp bệnh đáng tiếc.
Sốc phản vệ ở trẻ do nhiều nguyên nhân gây ra, trong đó có 3 lý do chính gây ra hiện tượng này lần lượt là một số loại thuốc như kháng sinh, chống viêm, gây tê, vaccin, huyết thanh,… tiếp đến là thức ăn và nọc của côn trùng như ong, kiến,...
Những loại thuốc có nguy cơ cao khiến trẻ bị sốc phản vệ hay các triệu chứng dị ứng thuốc bao gồm thuốc kháng sinh nhóm penicillin, nhóm vancomycin, chloramphenicol,…; thuốc chống viêm như mofen, salicylate,…; thuốc gây tê novocain; các loại vắc xin, huyết thanh và một số loại thuốc khác tùy vào thể trạng của trẻ. Trong những trường hợp phụ huynh đã biết trẻ dị ứng với các thành phần của thuốc thì nên báo cho bác sĩ để tránh tình trạng này. Bên cạnh đó, đưa thuốc vào cơ thể thông qua bất kỳ cách nào (tiêm, uống, nhỏ mắt, thoa ngoài da,..) đều có thể xảy ra tình trạng sốc phản vệ.
Thức ăn cũng là một trong những nguyên nhân chủ yếu dẫn đến sốc phản vệ ở trẻ em, các loại thực phẩm như một số loại hải sản (cá ngừ, cá thu, ốc, tôm,…), lạc, dứa, trứng, sữa,… Vì thế, trong lần đầu tiên cho con ăn các loại thực phẩm này, phụ huynh cần quan sát, theo dõi các biểu hiện sức khỏe của bé, điều này giúp nhận biết các thực phẩm gây phản vệ ở trẻ. Các trường hợp bé gặp phải hiện tượng sốc phản vệ bởi thức ăn, thông thường sau 30 phút, cơ thể trẻ xuất hiện những triệu chứng.
Một trong những nguyên nhân gây sốc phản vệ ở trẻ là nọc côn trùng như ong, kiến, nhện, rắn, bò cạp… Khi bé bị sốc phản vệ do côn trùng đốt, các triệu chứng biểu hiện nhanh, chỉ trong vòng từ vài giây tới vài phút sau đó. Gia đình cần lưu ý giữ môi trường xung quanh sạch sẽ và không có các loại côn trùng. Những dấu hiệu nhận biết trẻ bị sốc phản vệ
Sốc phản vệ ở trẻ có 2 giai đoạn, bao gồm khởi phát và toàn phát. Ở khởi phát, trẻ có những dấu hiệu sức khỏe đầu tiên bao gồm: bồn chồn, khó thở, toát mồ hôi, ngứa tay chân, tim đập nhanh,…
Còn ở toàn phát, các biểu hiện của sốc phản vệ xuất hiện nghiêm trọng hơn ở các cơ quan trong cơ thể bao gồm: hệ hô hấp (co rút cơ, khò khè, tắc nghẽn đường thở,…), hệ tim mạch (loạn nhịp, đập nhanh, hạ huyết áp,…), hệ thần kinh (chóng mặt, đau đầu, co giật, run, ngất xỉu,…), hệ tiêu hóa (đau bụng, nôn,…).
Ngoài ra cơ thể trẻ gặp phải một số tình trạng như phù, mày đay, mẩn đỏ, toát mồ hôi nhiều, mệt mỏi,…
