Hàng chục nghìn héc-ta lúa, hoa màu, thủy sản bị cuốn trôi. Cột điện gãy đổ, đường sập, đê điều hư hỏng, giao thông ách tắc tại hàng trăm điểm. Những con số lạnh lùng ấy cho thấy mức độ tàn phá khốc liệt của thiên tai – và cũng là lời cảnh báo về sức chịu đựng hữu hạn của con người trước biến đổi khí hậu ngày càng cực đoan.
Đáng chú ý, nhiều cái chết lại bắt nguồn từ những tình huống tưởng chừng bình thường: một người ngã khi sửa nhà, vài chiếc thuyền lật giữa dòng lũ, những chuyến đi bộ trong mưa gió. Thực tế ấy chứng tỏ: không thể xem nhẹ bất kỳ nguy cơ nào. Trong bão lũ, một hành động bất cẩn nhỏ nhất cũng có thể trả giá bằng cả tính mạng.
Thảm kịch hôm nay đặt ra yêu cầu cấp bách: phòng chống thiên tai không thể dừng ở mức “chống đỡ tạm thời”, mà phải “chủ động, bền vững”.
Muốn vậy, quy hoạch dân cư phải đi trước một bước. Hàng vạn căn nhà bị hư hỏng, ngập lụt phần lớn nằm ở vùng trũng thấp, ven sông suối, vốn đã được cảnh báo từ nhiều năm. Nếu không sớm di dời, tái định cư an toàn, mất mát sẽ tiếp tục lặp lại, thậm chí nghiêm trọng hơn như từng xảy ra tại Làng Nủ hay Háng Pu Xi.
Hạ tầng phòng chống thiên tai cần được đầu tư thực chất. Đê điều, hồ chứa, hệ thống cảnh báo sạt lở, các tuyến đường chiến lược phải đủ sức chống chịu bão lũ lớn. Những thiệt hại về cột điện, kè bờ sông trong những cơn bão vừa qua là lời nhắc về sự mong manh của hệ thống hiện tại.
Truyền thông và hướng dẫn cộng đồng không thể coi nhẹ. Nhiều người thương vong không chỉ do thiên nhiên, mà còn bởi thiếu kỹ năng thoát hiểm. Một xã hội an toàn là nơi từng người dân biết phản ứng trong giông bão, biết khi nào rời nhà, tránh xa khu vực nguy hiểm.
Đặc biệt, cần tập trung khắc phục hậu quả một cách khẩn trương và khoa học. Hàng chục nghìn héc-ta lúa, hoa màu, thủy sản bị cuốn trôi không chỉ là thiệt hại tức thời, mà còn là sinh kế của hàng vạn hộ gia đình. Nếu không có chính sách hỗ trợ kịp thời và lâu dài, nguy cơ tái nghèo sẽ hiện hữu. Trong khi đó, mưa lũ vẫn có thể kéo dài, tiềm ẩn sạt lở đất, lũ quét, ngập lụt mới. Chỉ một phút chủ quan cũng có thể dẫn tới thêm những mất mát đau lòng, có thể đánh đổi bằng sinh mạng của cả một làng bản như trong trận bão YAGI năm 2024.
Thiên tai là điều không tránh khỏi, nhưng cách chuẩn bị và ứng phó sẽ quyết định mức độ tổn thất. Bão Bualoi tiếp tục là hồi chuông cảnh tỉnh, buộc chúng ta nhìn thẳng vào sự thật: biến đổi khí hậu đang khiến Việt Nam trở thành một trong những quốc gia dễ tổn thương nhất thế giới. Mọi sự chậm trễ, lơ là đều đồng nghĩa với cái giá phải trả bằng sinh mạng, tài sản và cả tương lai phát triển.
Đã đến lúc chính quyền và cộng đồng phải coi phòng chống thiên tai là ưu tiên hàng đầu, là nhiệm vụ thường trực, chứ không chỉ là phản ứng sau mỗi đợt bão lũ.
Chỉ khi chủ động từ sớm, từ xa, chúng ta mới giảm thiểu được những con số thiệt hại, thương vong để không ai còn phải ra đi vì một cơn gió lốc hay một dòng nước lũ bất ngờ.
