Triều đại nào có nhiều dịch bệnh nhất được sử sách ghi chép?

Giải thích Câu trả lời đúng là đáp án C: Dịch bệnh được ghi nhận trong lịch sử Việt Nam rất sơ lược, suốt trong Đại Việt sử ký toàn thư (từ khởi thủy đến năm 1789) chỉ đề cập 9 lần xảy ra dịch bệnh, lần đầu thấy chép vào năm 1100 (Lý Nhân Tông, năm Canh Thìn).

Giải thích Câu trả lời đúng là đáp án C: Đại Nam thực lục của nhà Nguyễn ghi chép có khá hơn những sách sử trước đó, không gian địa lý của thời này cũng tương ứng với nước ta ngày nay, nên những ghi nhận này có thể phản ánh bao quát tình hình dịch bệnh toàn quốc trong thế kỷ 19. Có thể còn thiếu sót do chưa rà soát kỹ nhiều nguồn sử liệu, trước mắt chỉ riêng trong Đại Nam thực lục thấy chép gần 70 trận dịch lớn nhỏ trong thời gian 75 năm (từ năm 1820 đến 1895, trung bình hơn 1 năm xảy ra 1 trận).

Giải thích Câu trả lời đúng là đáp án B: Đây là trận dịch lớn bùng nổ năm 1849 dưới thời vua Tự Đức, khiến 589.460 người Việt tử vong. Theo ghi chép của các tài liệu lịch sử, đây cũng chính là trận dịch lớn nhất từng nổ ra ở nước ta. Trận dịch khiến kỳ thi Nho học năm 1849 phải hoãn, số người chết ở Vĩnh Long lên đến hơn 43 nghìn người, Quảng Bình hơn 23 nghìn người.

Giải thích Câu trả lời đúng là đáp án B: Theo sách "Nguyễn Phúc tộc thế phả", hoàng tử Cảnh tức Nguyễn Phúc Cảnh (1780-1801), con trưởng của vua Gia Long. Năm 1793, hoàng tử Cảnh được lập làm Đông cung, để thay vua Gia Long sau này. Năm 1801, khi 21 tuổi, Nguyễn Phúc Cảnh chết vì bị bệnh đậu mùa. Sau khi Hoàng tử Cảnh qua đời, vua Gia Long buộc phải chọn hoàng tử Nguyễn Phúc Đảm, tức vua Minh Mạng sau này, thay thế.

Giải thích Câu trả lời đúng là đáp án C: Giống Nguyễn Phúc Cảnh, vua Tự Đức (Nguyễn Phúc Hồng Nhậm) cũng là vị hoàng tử triều Nguyễn bị bệnh đậu mùa. Tuy nhiên, ông may mắn thoát chết, sau này lên làm vua nhà Nguyễn.

Giải thích Câu trả lời đúng là đáp án A: Theo sách “Chín đời chúa mười ba đời vua triều Nguyễn”, thoát chết khi mắc bệnh đậu mùa lúc còn nhỏ, căn bệnh này khiến vua Tự Đức trở nên ốm yếu, vô sinh. Vua Tự Đức không có con dù có hơn 100 vợ. Lịch sử Việt Nam có ghi lại, vì bị vô sinh nên nhận một người con nuôi lên làm vua và chỉ tại vị được 3 ngày, đó là vua Dục Đức.

Giải thích Câu trả lời đúng là đáp án B: Năm Canh Thìn (1820) tháng 11 (âm lịch) bệnh dịch lan tràn, khởi đầu từ Hà Tiên đến Bắc Thành. Nhiều người chết. Nhà nước chẩn cấp cho dân tổng cộng 73 vạn quan tiền. Dựa theo "Đại Nam thực lục" và một số sử liệu khác, nhà sử học Lê Thành Khôi đã thống kê: Trận dịch tả năm 1820 cả nước có 206.835 người chết. Theo bài ký của vua Thiệu Trị viết vào tháng 4 năm Đinh Mùi (1847) về việc kiểm duyệt hộ khẩu từ năm Gia Long thứ nhất (1802) đến năm Thiệu Trị thứ 7 (1847), có thể thấy, vào năm 1820 số nhân đinh cả nước (là đàn ông, từ 18 tuổi đến 59 tuổi) đã kê biên vào sổ hộ khẩu chỉ có 620.246 người. Nếu ta thử làm phép cộng gộp cả phụ nữ với số người chưa đủ tuổi, quá tuổi, binh lính không phải kê khai vào sổ nhân đinh, thì ta có thể ước chừng dân số chung cả nước lúc này khoảng trên dưới 2 triệu người (vào khoảng 3 - 4 lần số nhân đinh được kê khai). Từ suy đoán này, ta có thể thấy: Tỷ lệ số người chết vì đại dịch vào năm 1820 là vào khoảng 1/10 dân số.

Giải thích Câu trả lời đúng là đáp án A: Năm 1820 (Minh Mạng năm đầu), tháng 6 dịch khởi phát ở các trấn Hà Tiên, Vĩnh Thanh, Định Tường (ứng với khu vực Tây Nam Bộ) rồi lan ra toàn quốc, đến tháng 12 mới ngưng, quân và dân đều mắc, số tử vong thống kê được là 206.835 người (dân số lúc này khoảng 7 triệu), triều đình phát chẩn đến 73 vạn quan tiền. Tuy không chép rõ tên dịch bệnh nhưng qua câu "Vua lấy bạch đậu khấu trong kho và phương thuốc chữa dịch sai người ban cấp", có thể biết đây là trận dịch tả. Thi hào Nguyễn Du chết trong trận dịch này.

Giải thích Câu trả lời đúng là đáp án B: Theo sách “Đại Nam thực lục”, sau cái chết của hoàng tử Nguyễn Phúc Cảnh, vua Gia Long rất quan tâm đến ngừa bệnh đậu mùa. Đến thời Minh Mạng, ông chính thức cho bác sĩ phương Tây dùng vaccine để phòng ngừa, điều trị đậu mùa ở nước ta. Nguyễn Thánh Tổ (chữ Hán: 阮聖祖25 /5/ 1791 – 20/1/ 1841) hay Minh Mệnh, là vị hoàng đế thứ hai của triều đại nhà Nguyễn nước Đại Nam. Ông trị vì từ năm 1820 đến khi qua đời, được truy tôn miếu hiệu là Nguyễn Thánh Tổ (阮聖祖), thuỵ hiệu Thánh Tổ Nhân Hoàng Đế (聖祖仁皇帝). Trong suốt thời gian trị vì ông chỉ sử dụng một niên hiệu là Minh Mạng (明命) nên thường được gọi là Minh Mạng Đế (明命帝). Ông được giới sử gia đương đại đánh giá là vị vua kiệt xuất nhất của triều Nhà Nguyễn.