Tại Bệnh viện Bạch Mai, liệu pháp này đang mở ra hi vọng cho hàng nghìn bệnh nhân co cứng sau đột quỵ, loạn trương lực cơ cổ, co giật cơ mặt... những căn bệnh từng khiến người bệnh sống trong mặc cảm, đau đớn và lệ thuộc vào người khác.
Từ chất độc đến công cụ điều trị thần kinh
Botulinum toxin là độc tố do vi khuẩn Clostridium botulinum sinh ra - từng nổi tiếng là nguyên nhân gây ngộ độc thực phẩm. Tuy nhiên, khi được tinh chế và sử dụng đúng liều, chất này lại có khả năng "ngắt" dẫn truyền thần kinh - cơ, làm giảm hoạt động quá mức của nhóm cơ, từ đó kiểm soát các triệu chứng rối loạn vận động.
Bác sĩ ThS. Nguyễn Hải Anh, Trung tâm Thần kinh (Bệnh viện Bạch Mai) cho biết: “Chúng tôi đã ứng dụng liệu pháp này điều trị hiệu quả cho nhiều bệnh lí như co cứng cơ sau đột quỵ, co thắt nửa mặt, loạn trương lực cơ cổ và co thắt mi mắt. Những bệnh nhân từng sống trong mặc cảm vì biến dạng gương mặt, không thể tự chăm sóc bản thân, nay đã có thể cải thiện đáng kể tình trạng, lấy lại phần nào chức năng sống”.
PGS.TS Võ Hồng Khôi, Giám đốc Trung tâm Thần kinh nhận định: “Số lượng bệnh nhân mắc rối loạn vận động ngày càng gia tăng, một phần do khả năng chẩn đoán của bác sĩ được cải thiện, phần khác do người bệnh bắt đầu quan tâm đến sức khỏe thần kinh vận động nhiều hơn. Điều này đòi hỏi chúng tôi phải tìm kiếm những liệu pháp hiện đại, hiệu quả, an toàn và phù hợp với khả năng chi trả của người bệnh tại Việt Nam”.
Theo thống kê tại Trung tâm, nhiều bệnh nhân chỉ sau một liệu trình tiêm duy nhất đã cải thiện rõ rệt triệu chứng. Đặc biệt, những cơn đau cổ, triệu chứng phổ biến và ảnh hưởng lớn đến chất lượng sống thường giảm nhanh chóng sau khi tiêm.
Cá thể hóa điều trị để tối ưu hiệu quả
Bác sĩ ThS. Bùi Thị Nga, Trung tâm Thần kinh cho biết: “Tỉ lệ cải thiện triệu chứng sau tiêm đạt từ 50 - 85%, tùy thuộc vào việc xác định đúng nhóm cơ cần tiêm. Với sự hỗ trợ của siêu âm và điện cơ, chúng tôi có thể định vị chính xác cơ mục tiêu, tăng hiệu quả điều trị, giảm nguy cơ tiêm sai vị trí”.
Các bác sĩ không chỉ điều trị trên biểu hiện bên ngoài, mà đánh giá sâu qua điện cơ kim, siêu âm và thang điểm chức năng. Mỗi phác đồ được xây dựng riêng cho từng bệnh nhân, với mục tiêu rõ ràng như giúp bệnh nhân có thể tự mặc áo, giảm đau hoặc cải thiện khả năng vận động cụ thể.
Mở cánh cửa tái hòa nhập
Từ góc độ phục hồi chức năng, PGS.TS Lương Tuấn Khanh, Giám đốc Trung tâm Phục hồi chức năng (Bệnh viện Bạch Mai) khẳng định: “Botulinum toxin A hiện là liệu pháp hàng đầu cho các trường hợp co cứng khu trú, đặc biệt hiệu quả khi kết hợp phục hồi chức năng. Nếu được xác lập mục tiêu điều trị rõ ràng và phối hợp tốt giữa bác sĩ thần kinh và chuyên gia phục hồi chức năng, nhiều bệnh nhân tưởng như mất hoàn toàn khả năng vận động đã có thể cải thiện chức năng rõ rệt”.
Một ưu điểm khác của liệu pháp này là thời gian tác dụng kéo dài, giúp bệnh nhân không phải tiêm quá thường xuyên, giảm chi phí điều trị và áp lực tâm lí.
Từ chất độc trở thành thuốc điều trị cho người bệnh rối loạn vận động, Botulinum toxin A minh chứng cho sự tiến bộ của y học hiện đại khi có thể làm chủ những yếu tố nguy hiểm để phục vụ mục tiêu nhân văn: nâng cao chất lượng sống cho người bệnh. Trong thời gian tới, việc mở rộng đào tạo và ứng dụng rộng rãi liệu pháp này sẽ là bước tiến quan trọng trong quản lí các bệnh lí thần kinh tại Việt Nam.
