Về nơi khởi phát cao trào cách mạng Xô viết Nghệ Tĩnh

Lá cờ hiệu triệu lòng dân

“Đền Xuân Hòa được xây dựng vào thế kỷ XVII tại thôn Yên Phủ, xã Long Cù, tổng Phù Long, phủ Hưng Nguyên, Nghệ An. Đền thờ thần hoàng làng và thần Cao Sơn, Cao Các là 2 vị thần trong tín ngưỡng dân gian, có công bảo vệ đất nước, giúp đỡ nhân dân. Trong kháng chiến, đền là nơi tụ họp của các cán bộ cách mạng, là điểm xuất phát của quần chúng cách mạng tập trung mít tinh biểu tình, treo cờ phát lệnh đấu tranh của toàn phủ Hưng Nguyên vào hồi 3h ngày 12/9/1930”, ông Hoàng Đăng Hùng (SN 1952), quản lý di tích kiêm thủ từ đền Xuân Hòa chia sẻ.

Theo ông Hùng, để chuẩn bị cho cuộc mít tinh này, theo phân công của chi bộ, các đảng viên và người dân đã đốn 3 cây tre già, nối với nhau để làm cột cờ. Cột cờ được nối trên ngọn cây trôi cổ thụ trước đình Xuân Hòa. Một lá cờ đỏ búa liềm đã được treo lên trong đêm 11, rạng sáng 12/9/1930. Trong đêm tối, ngọn cờ dương cao ấy đã hiệu triệu lòng dân cần lao đoàn kết, tạo nên sức mạnh tinh thần to lớn để cùng đấu tranh chống thực dân Pháp và chính quyền tay sai.

Cuộc biểu tình ngày 12/9/1930 đã thu hút hơn 8.000 nhân dân từ các tổng Phù Long, Thông Lạng, Nam Kim tham gia. Theo kế hoạch, quần chúng tập kết ở đình Xuân Hòa, kéo xuống ga Yên Xuân rồi tiến về phủ lỵ Hưng Nguyên để đưa yêu sách cho tri phủ. Tuy nhiên, cuộc biểu tình này đã bị thực dân Pháp và tay sai dìm trong biển máu. Thời điểm ấy, thực dân Pháp đã đưa lính về đền Xuân Hòa, nhằm hạ lá cờ đỏ búa liềm. Ngôi đền nổi tiếng linh thiêng nên giặc Pháp không dám trèo lên ngọn cây trôi để hạ cờ. Chúng dùng súng, bắn nhiều phát mới làm gãy được thân cột cờ.

“Trong kháng chiến chống Pháp, đền Xuân Hòa còn được sử dụng để đặt cơ sở in ấn tài liệu của Đảng và xưởng chế tạo vũ khí. Trong cuộc đấu tranh chống chiến tranh phá hoại của đế quốc Mỹ, đền bị hư hỏng, được phá dỡ để lấy cột, gỗ phục vụ kháng chiến nhưng nhiều đồ tế khí đã được mang đi gửi ở nhà thờ các dòng họ trước đó. Sau này, đền được phục dựng, tu sửa, riêng cây trôi cổ thụ, nơi treo ngọn cờ hiệu triệu lòng dân trong sự kiện ngày 12/9/1930, không còn nữa”, ông Hùng cho hay.

Viết tiếp câu chuyện hòa bình

Nếu như Xô Viết Nghệ Tĩnh là cuộc tổng diễn tập đầu tiên của Đảng Cộng sản Việt Nam và quần chúng nhân dân chuẩn bị cho cuộc Tổng khởi nghĩa Tháng Tám năm 1945, thì cuộc biểu tình ngày 12/9/1930 đã chứng minh sức mạnh vùng lên to lớn của nhân dân nhằm thoát khỏi xiềng xích của đêm trường nô lệ.

Hiện nay, ngay trước đền Xuân Hòa, một tấm bia dẫn tích cũng đã được dựng lên, ghi rõ: “Nơi đây, điểm xuất phát của quần chúng cách mạng tập trung mít tinh đi biểu tình, treo cờ búa liềm trên cây trôi, phát hiệu lệnh đấu tranh của toàn phủ Hưng Nguyên vào hồi 3h ngày 12/9/1930. Đền Xuân Hòa đã được ghi vào lịch sử Xô viết Nghệ Tĩnh 1930-1931 do Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo”.

Trong khuôn viên đền, bia tưởng niệm liệt sĩ xã Hưng Long đã được xây dựng. Quần thể này trở thành điểm đến lịch sử, văn hóa, tâm linh, thu hút đông đảo người dân và khách thập phương tham quan, dâng hương. Đây cũng là nơi giáo dục truyền thống cách mạng, tinh thần đấu tranh cho các thế hệ, đặc biệt là thế hệ trẻ.

Thượng úy Nguyễn Minh Tài Anh, Bí thư Chi đoàn Thanh niên Công an xã Hưng Nguyên Nam chia sẻ: “Thực hiện đạo lý uống nước nhớ nguồn, đền ơn đáp nghĩa, định kỳ hàng tuần, Chi đoàn Thanh niên Công an xã tổ chức tổng dọn vệ sinh, cắt tỉa cây xanh tại đền Xuân Hòa và nghĩa trang liệt sĩ xã. Bên cạnh đó, đơn vị tổ chức cán bộ, chiến sĩ dâng hương, dâng hoa, tri ân tưởng niệm vào các ngày 15 và mùng 1 âm lịch hàng tháng. Qua đó, thể hiện lòng biết ơn sâu sắc đối với anh linh các anh hùng liệt sĩ trong đấu tranh giải phóng dân tộc và bảo vệ bình yên Tổ quốc”.

Phát huy tinh thần “đi đầu dậy trước”, làng Xuân Hòa cũng trở thành “lá cờ đầu” trong công tác phát triển đảng viên và công cuộc xây dựng quê hương, phát triển kinh tế, văn hóa của xã Hưng Nguyên Nam.

Ông Lê Minh Tài - Phó Bí thư Chi bộ, Xóm trưởng xóm Xuân Hòa - cho hay: “Phát huy truyền thống cách mạng, chi bộ xóm Xuân Hòa luôn phát huy tinh thần tiên phong, gương mẫu của cán bộ, đảng viên và đặc biệt quan tâm công tác tạo nguồn “hạt giống đỏ” cho Đảng. Chi bộ hiện có hơn 40 đảng viên, công tác phát triển đảng luôn đạt và vượt chỉ tiêu hàng năm. Trong 6 tháng đầu năm 2025, chi bộ đã tổ chức kết nạp 2 đảng viên”.