Xô viết Nghệ Tĩnh - cuộc tổng diễn tập đầu tiên cho thắng lợi của Cách mạng tháng Tám 1945, là một trong những trang sử tiêu biểu nhất trong “pho lịch sử bằng vàng” của Đảng Cộng sản Việt Nam, là biểu tượng cho sức mạnh của liên minh công - nông, cho tinh thần kiên cường, bất khuất, khí thế xung thiên của nhân dân Nghệ Tĩnh.
Năm 1960, Bảo tàng Xô viết Nghệ Tĩnh được xây dựng trên nền Nhà lao Vinh cũ - một địa điểm lịch sử quan trọng của phong trào Xô Viết Nghệ Tĩnh. 65 năm qua, Bảo tàng Xô viết Nghệ Tĩnh, nay là Bảo tàng Nghệ An - Xô viết Nghệ Tĩnh đã thực hiện trọn vẹn nhiệm vụ sưu tầm, bảo quản và trưng bày các tài liệu, hiện vật về phong trào Xô viết Nghệ Tĩnh, góp phần giáo dục truyền thống yêu nước, cách mạng cho các thế hệ.
Tháng 12/2024, nhà trưng bày Xô viết Nghệ Tĩnh tại Bảo tàng Nghệ An - Xô viết Nghệ Tĩnh được nâng cấp theo nguyên tắc bảo tàng học hiện đại. Sau 8 tháng thi công, công trình đã hoàn thành với diện mạo mới, hứa hẹn trở thành điểm đến văn hóa - lịch sử tiêu biểu của Nghệ An, góp phần giáo dục truyền thống cách mạng và thu hút du khách trong hành trình khám phá di sản miền Trung.
Trong khuôn khổ sự kiện, chuyên đề Khát vọng tự do được khai mạc với gần 100 tư liệu, hình ảnh quý do Ban Quản lý Di tích Nhà tù Hỏa Lò phối hợp với Bảo tàng Nghệ An - Xô viết Nghệ Tĩnh thực hiện.
Trưng bày tái hiện câu chuyện cảm động về ý chí kiên cường của những người cộng sản trong ngục tù thực dân, với các phần: Xiềng xích - Tung cánh giữa màn đêm - Dấu ấn vượt thời gian. Đây là minh chứng sống động cho tinh thần bất khuất, khát vọng tự do của những người con Xô viết anh hùng.
Dịp này, buổi gặp mặt thân nhân các chiến sĩ Xô viết Nghệ Tĩnh diễn ra trong không khí xúc động. Con cháu của các chiến sĩ như Nguyễn Trương Khoát, Võ Văn Đồng, Đậu Dụ (Đậu Giá), Nguyễn Thị Khương, Nguyễn Thế Lâm, Trần Hữu Quán… đã chia sẻ những ký ức, câu chuyện cảm động về tinh thần kiên trung, tình đồng chí gắn bó, sự hy sinh vì lý tưởng độc lập, tự do của cha ông.
Chương trình không chỉ là dịp tri ân, tưởng nhớ công lao của các bậc tiền bối cách mạng, mà còn góp phần lan tỏa niềm tự hào, trách nhiệm giữ gìn và phát huy truyền thống Xô viết Nghệ Tĩnh trong các thế hệ hôm nay.
