Hiến máu có thực sự an toàn, thưa PGS?
Đây là câu hỏi mà hầu hết những người lần đầu hiến máu đều băn khoăn. Tôi khẳng định rằng hiến máu theo đúng hướng dẫn của thầy thuốc hoàn toàn không có hại cho sức khỏe. Điều này đã được chứng minh qua nhiều công trình nghiên cứu y học và thực tiễn trên toàn cầu.
Ở Việt Nam, quy trình hiến máu được thực hiện nghiêm ngặt. Người hiến phải đáp ứng đủ tiêu chuẩn về cân nặng, tuổi, huyết áp, huyết sắc tố và thời gian giữa các lần hiến máu. Toàn bộ quá trình từ sàng lọc, khám sức khỏe, xét nghiệm trước hiến, cho đến theo dõi trong và sau khi hiến đều do đội ngũ y bác sĩ chuyên nghiệp đảm nhiệm. Chúng tôi luôn sẵn sàng hỗ trợ khi có bất kì biểu hiện bất thường nào.
Không chỉ cứu người, hiến máu còn mang lại lợi ích cho chính người hiến. Ông có thể phân tích rõ hơn?
Đúng vậy. Một đơn vị máu toàn phần có thể tách ra thành hồng cầu, tiểu cầu và huyết tương cứu sống được 3 người. Nhưng bên cạnh đó, hiến máu còn đem đến lợi ích không nhỏ cho sức khỏe người hiến.
Trước hết, hiến máu kích thích quá trình tạo máu mới. Sau mỗi lần hiến, tủy xương tăng cường sản xuất tế bào máu mới nhanh gấp 4-10 lần bình thường, giúp máu trong cơ thể “trẻ hóa”. Ví dụ, mỗi ngày có khoảng 200 - 400 tỉ hồng cầu chết theo chu trình tự nhiên và được thay thế bằng lượng hồng cầu mới tương ứng. Quá trình tái tạo này diễn ra mạnh mẽ hơn sau hiến máu. Bạch cầu và tiểu cầu thậm chí có đời sống ngắn hơn (khoảng 1 tuần) và cũng được thay thế hằng ngày. Huyết tương, chiếm 55% máu và chủ yếu là nước, được bổ sung liên tục qua việc ăn uống hàng ngày.
Lượng máu hiến phù hợp với cơ thể: một người trưởng thành khỏe mạnh có lượng máu trung bình khoảng 70ml/kg cân nặng. Các nghiên cứu trên thế giới đã chỉ ra rằng, việc hiến một lượng máu không quá 7 - 9ml/kg cân nặng/lần (tức là không quá 500ml/ngày) hoàn toàn không gây hại cho sức khỏe. Ví dụ, một người nặng 50kg có khoảng 3.500ml máu và có thể hiến tối đa 450ml máu/lần mà không gây hại cho sức khỏe.
Khả năng bù trừ vượt trội của cơ thể: khi cơ thể mất máu, lập tức một lượng máu dự trữ lớn trong gan, lách được huy động để duy trì thể tích tuần hoàn và huyết áp. Đặc biệt, sau khi hiến máu, tủy xương sẽ tăng cường sản sinh tế bào máu mới một cách nhanh chóng (thường cao hơn mức sinh lí bình thường), có thể gấp 4 -10 lần so với nhu cầu bình thường, đảm bảo lượng máu được bù đắp kịp thời.
Ngoài ra hiến máu giúp điều hòa lượng sắt trong cơ thể. Ở nam giới hoặc phụ nữ đã mãn kinh, lượng sắt thường cao, dễ gây quá tải sắt. Hiến máu đều đặn giúp giảm sắt dư thừa, từ đó hạn chế nguy cơ xơ vữa mạch máu, đau tim hay đột quỵ. Sự có mặt quá nhiều của sắt trong máu làm thúc đẩy quá trình oxy hóa cholesterol, sản phẩm của quá trình này lắng đọng ở lớp dưới nội mô mạch máu, làm tăng nguy cơ xuất hiện xơ vữa mạch máu, gây các cơn đau tim và đột quỵ. Nghiên cứu sơ bộ cũng cho thấy cơn đau tim và các vấn đề tim mạch khác ít phổ biến hơn ở nam giới đã hiến máu nhiều lần so với những người đàn ông không hiến máu.
Nhiều nghiên cứu cho thấy hiến máu có thể giảm nguy cơ một số loại ung thư liên quan đến tình trạng quá tải sắt. Việc cơ thể hấp thụ sắt vượt quá mức nhất định cũng như việc tiêu hủy tế bào máu hằng ngày sẽ thúc đẩy việc hình thành các gốc tự do. Các gốc tự do này gây ra các thay đổi trong tế bào làm phá vỡ chức năng bình thường của tế bào và làm tăng nguy cơ gây ung thư như gan, phổi, đại tràng, dạ dày và phế quản.
thu hút sự tham gia của giới trẻ.
Hiến máu còn đem lại lợi ích tinh thần nào không, thưa ông?
Hiến máu là hành động nhân ái, đem lại cảm giác tự hào, hạnh phúc cho người hiến. Chính niềm vui vì đã góp phần cứu sống người khác là “liều thuốc tinh thần” rất tốt.
Không chỉ vậy, hiến máu còn là cơ hội kiểm tra sức khỏe định kì. Trước khi hiến, bạn sẽ được đo huyết áp, nhịp tim, xét nghiệm máu sàng lọc 5 bệnh chính gồm viêm gan B, viêm gan C, HIV, giang mai và sốt rét. Điều này giúp phát hiện sớm nguy cơ bệnh tật. Cùng với đó, mỗi lần hiến máu khoảng 450ml giúp cơ thể tiêu hao khoảng 650 calo, hỗ trợ kiểm soát cân nặng và mỡ máu. Những điều này đem lại niềm vui cho người hiến máu.
Trên thế giới có người đã hiến máu hàng trăm lần. Ở Việt Nam thì sao, thưa PGS?
Thực tế tại Việt Nam có nhiều người đã hiến máu tới hàng chục, thậm chí trên 100 lần mà sức khỏe vẫn hoàn toàn bình thường. Các chỉ số máu của họ không chỉ duy trì ổn định mà còn phục hồi nhanh hơn so với những người hiến lần đầu. Đây là minh chứng rõ ràng nhất cho tính an toàn của hiến máu.
Bác sĩ có lời khuyên gì để người dân hiến máu an toàn và hiệu quả?
Tôi muốn nhấn mạnh mấy điểm: chỉ hiến máu khi thấy mình thực sự khỏe mạnh và thoải mái. Uống nhiều nước trước và sau khi hiến. Tuân thủ hướng dẫn của cán bộ y tế. Sau hiến máu, nên nằm nghỉ ít phút trước khi ra về. Nếu có bất cứ thắc mắc nào trước, trong hay sau khi hiến, hãy trao đổi trực tiếp với cơ sở tiếp nhận máu.
Một điểm đặc biệt nữa là mỗi lần hiến máu cũng giống như gửi “bảo hiểm máu” cho bản thân. Nếu chẳng may sau này cần truyền máu, người hiến sẽ được bồi hoàn miễn phí tại các cơ sở y tế công lập trên toàn quốc.
Cảm ơn ông vì những trao đổi hữu ích!
