Trong mùa hè oi ả, khi trẻ em mong chờ được vui chơi thỏa thích bên ao hồ, sông suối… thì nỗi lo về đuối nước lại một lần nữa trở thành mối nguy hại hiện hữu, cướp đi sinh mạng của không ít em nhỏ. Vụ việc mới xảy ra tại Hà Nội là một minh chứng đau lòng.
Bệnh viện Nhi Trung ương tiếp nhận một bé trai 3 tuổi trong tình trạng hôn mê sâu sau khi được phát hiện dưới ao gần nhà, sau khoảng 30 phút mất tích. Dù đã được cấp cứu tích cực, cháu bé không qua khỏi vì tổn thương não quá nặng. Câu chuyện này không phải cá biệt.
Một thảm kịch có thể phòng tránh
Nguyên nhân chủ yếu dẫn đến các vụ đuối nước ở trẻ là thiếu sự giám sát của người lớn, thiếu kiến thức phòng ngừa và kĩ năng xử lí khi gặp nạn. TS Angela Pratt, Trưởng Đại diện WHO tại Việt Nam nhấn mạnh: “Bất kì ai cũng có thể bị đuối nước nhưng không ai nên phải thiệt mạng vì một nguyên nhân hoàn toàn có thể ngăn chặn. Có rất nhiều giải pháp hiệu quả và chi phí thấp đã được chứng minh, điều cần thiết là phải mở rộng quy mô các can thiệp này”.
Hưởng ứng Ngày Thế giới Phòng, chống đuối nước (25/7), Cục Bà mẹ và Trẻ em (Bộ Y tế) đã phát động chiến dịch truyền thông trên toàn quốc với chủ đề “Cùng hành động để không còn trẻ em bị đuối nước”. Chiến dịch kêu gọi toàn xã hội từ chính quyền địa phương, nhà trường, đến phụ huynh cùng chung tay bảo vệ trẻ thông qua các hành động cụ thể: tăng cường giáo dục kĩ năng an toàn nước, mở rộng dạy bơi an toàn trong trường học, đào tạo sơ cứu và truyền thông nâng cao nhận thức cộng đồng.
Tỉ lệ tử vong do đuối nước ở trẻ em tại Việt Nam cao gấp 8 lần so với các nước có thu nhập cao. Các vụ đuối nước xảy ra chủ yếu tại cộng đồng (76,6%), tại gia đình (22,4%) và rất ít xảy ra trong trường học (1%). Trẻ em ở khu vực nông thôn có nguy cơ cao gấp đôi so với trẻ em ở thành phố. Mùa hè là thời gian cao điểm xảy ra các vụ đuối nước ở trẻ em.
Nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng đuối nước ở trẻ em như: Thiếu kiến thức, kĩ năng về phòng chống đuối nước; trẻ em thiếu sự giám sát của cha, mẹ và người chăm sóc; môi trường sống tiềm ẩn nhiều nguy cơ gây đuối nước; nhiều nơi nguy hiểm không có biển cảnh báo, chỉ dẫn, cảnh giới; người dân còn thiếu ý thức chấp hành các quy định an toàn về phòng chống đuối nước cho trẻ; nhiều địa phương chưa quan tâm đến công tác phòng chống đuối nước trẻ em và chưa bố trí kinh phí thực hiện… Tuy nhiên, vấn đề mấu chốt chính là sự lơ là, chủ quan của người lớn trong việc quản lí trẻ em cũng như bảo đảm môi trường an toàn cho trẻ. Chính vì vậy, việc tuyên truyền, nâng cao nhận thức, kĩ năng về phòng chống đuối nước là rất cần thiết.
Mô hình hiệu quả: Dạy bơi – cứu mạng
Một trong những chương trình can thiệp điển hình được ghi nhận là Chương trình phòng, chống đuối nước cho trẻ em tại 12 tỉnh có tỉ lệ tử vong cao. Sau 7 năm triển khai, hơn 52.000 trẻ em đã được dạy bơi an toàn, hơn 52.200 em được trang bị kĩ năng an toàn nước, và hơn 1.000 giảng viên được cấp chứng chỉ dạy bơi.
Kết quả nghiên cứu từ Trường Đại học Y tế Công cộng cho thấy, tỉ lệ tử vong do đuối nước tại các tỉnh này đã giảm trung bình 16% sau khi áp dụng mô hình. Đây là minh chứng rõ ràng cho thấy việc đầu tư đúng hướng có thể cứu sống hàng ngàn sinh mạng.
TS. Trần Đăng Khoa, Phó Cục trưởng Cục Bà mẹ và Trẻ em cho rằng, muốn giảm thiểu nguy cơ, cần một chiến lược đồng bộ, dài hạn giữa các ngành giáo dục, y tế, văn hóa – thể thao và du lịch, cùng với sự tham gia của các tổ chức xã hội và từng gia đình. “Chúng tôi kêu gọi cha mẹ, nhà trường, cộng đồng và chính quyền địa phương cùng hành động, đặc biệt tại vùng nông thôn, nơi có nhiều ao hồ, sông suối… để hướng tới mục tiêu không còn trẻ em bị đuối nước”, ông nhấn mạnh.
Cùng chung tiếng nói, bà Đoàn Thị Thu Huyền – đại diện Tổ chức Campaign for Tobacco-Free Kids tại Việt Nam khẳng định: “Đuối nước có thể xảy ra trong khoảnh khắc, nhưng với hành động kịp thời và nhận thức đúng đắn, chúng ta hoàn toàn có thể ngăn chặn những bi kịch thương tâm này”.