Gắn bó ‘sông nước’, nông dân miền núi ở Gia Lai vươn lên thoát nghèo

Nhàn hơn nuôi gia súc, thu tiền tỷ mỗi vụ

Trước kia, người dân vùng miền núi huyện Vĩnh Thạnh, tỉnh Bình Định cũ (nay là xã Vĩnh Thạnh, tỉnh Gia Lai), gần như gắn liền với sản xuất nông nghiệp nhỏ lẻ. Cuộc sống “bán mặt cho đất, bán lưng cho trời” nhưng thu nhập đem lại chẳng là bao, cuộc sống bấp bênh, sinh kế thiếu ổn định, khiến nhiều hộ dân quanh năm loay hoay trong vòng khó khăn.

Thế nhưng, ít ai ngờ rằng, từ chính mặt nước hồ Định Bình, một hướng đi mới đã mở ra cho người dân địa phương. Theo đó, nghề nuôi cá lồng bè tại đây từng bước giúp người dân Vĩnh Thạnh đổi thay sinh kế, thoát nghèo và vươn lên làm giàu ngay trên vùng đất miền núi tưởng chừng chỉ quen với nương rẫy

Gắn bó nhiều năm với nghề nuôi cá lồng bè, ông Nguyễn Nga (thôn Định Nhất) được xem là một trong những hộ tiên phong và sớm gặt hái được nhiều thành công trên hồ Định Bình.

Thế nhưng, ít ai ngờ rằng, từ chính mặt nước hồ Định Bình, một hướng đi mới đã mở ra cho người dân địa phương. Theo đó, nghề nuôi cá lồng bè tại đây từng bước giúp người dân Vĩnh Thạnh đổi thay sinh kế, thoát nghèo và vươn lên làm giàu ngay trên vùng đất miền núi tưởng chừng chỉ quen với nương rẫy

Giữa mặt hồ mênh mông, với 30 ô lồng, trong đó 25 ô lồng nuôi cá diêu hồng, mô hình của ông Nga đang mang lại hiệu quả rõ rệt. Mỗi vụ, ông Nga thả hơn 1 tấn cá giống và thu hoạch từ 50 - 60 tấn cá thương phẩm. Với giá bán bình quân khoảng 52.000 đồng/kg, doanh thu đạt xấp xỉ 3 tỷ đồng/vụ, đem lại nguồn lợi nhuận đáng kể sau khi trừ chi phí.

Ông Nga chia sẻ, nuôi cá diêu hồng nhàn hơn nhiều so với chăn nuôi gia súc, bởi cá sử dụng thức ăn công nghiệp, chăm sóc theo khung giờ cố định, không vất vả như nuôi tôm hùm hay nuôi lợn. “Chỉ sau khoảng 6 - 7 tháng là có thể thu hoạch”, ông nói.

Hồ Định Bình, công trình thủy lợi lớn nhất tỉnh Bình Định cũ (nay thuộc tỉnh Gia Lai), đi vào vận hành từ năm 2009 với dung tích 226 triệu m³ nước và mặt hồ rộng khoảng 1.200ha. Không chỉ đóng vai trò quan trọng trong điều tiết thủy lợi, hồ Định Bình còn mở ra hướng sinh kế mới cho người dân địa phương, với điều kiện lý tưởng cho phát triển nuôi trồng thủy sản nước ngọt.

Từ vài lồng bè ban đầu vào năm 2011, đến nay toàn hồ Định Bình đã có khoảng 390 ô lồng, thu hút 24 hộ dân đầu tư nuôi cá. Trong đó, cá diêu hồng chiếm khoảng 90% tổng sản lượng, bên cạnh các loại cá khác như cá lăng đuôi đỏ, thát lát, trê lai, lóc… Tổng sản lượng ước đạt hơn 770 tấn, giúp các hộ dân đạt thu nhập bình quân hơn 100 triệu đồng/năm.

Theo ông Lê Minh Thông - Chủ tịch UBND xã Vĩnh Thạnh (tỉnh Gia Lai), hiện nay, người dân mới chỉ khai thác một phần nhỏ diện tích mặt nước hồ Định Bình. "Nuôi cá lồng bè là sinh kế hiệu quả, góp phần xóa nghèo cho hàng chục hộ dân địa phương", ông nói.

Dấu mốc quan trọng

Cũng theo Chủ tịch UBND xã Vĩnh Thạnh Lê Minh Thông, vừa qua cá diêu hồng nuôi ở hồ Định Bình đã được xuất khẩu sang thị trường Nhật Bản.

Qua tìm hiểu, được biết, một doanh nghiệp đang thu mua khoảng 15 tấn cá diêu hồng thành phẩm từ hồ và đã xuất khẩu lô hàng đầu tiên sang thị trường Nhật Bản dưới dạng sashimi, sushi và cá cắt khúc.

Doanh nghiệp cũng đang phát triển sản phẩm da cá diêu hồng để tận dụng tối đa nguyên liệu và xúc tiến mở rộng thị trường sang các nước châu Âu. Các hộ nuôi đang tích cực mở rộng quy mô vùng nuôi, đồng thời nhận được sự hỗ trợ từ các sở, ngành để xây dựng vùng nguyên liệu đạt chuẩn, hướng tới thị trường EU.

Ông Nguyễn Quốc Luật - Chi hội trưởng Chi hội nghề nghiệp nuôi cá lồng bè xã Vĩnh Thạnh, cũng nhấn mạnh: Việc cá diêu hồng hồ Định Bình lần đầu tiên được xuất khẩu sang Nhật Bản là một dấu mốc quan trọng, khẳng định chất lượng sản phẩm và mở ra cơ hội phát triển bền vững cho người dân địa phương.

Theo ông Luật, khi người dân ký hợp đồng với doanh nghiệp, giá cả sẽ cao và ổn định hơn. Tuy nhiên, quy trình nuôi và chăm sóc cá để đáp ứng tiêu chuẩn xuất khẩu sang thị trường Nhật Bản rất khắt khe.

Những năm qua, Trung tâm Khuyến nông Gia Lai luôn là “điểm tựa” tin cậy của người nuôi cá nước ngọt trong lồng bè trên các hồ chứa thủy lợi. Không chỉ dừng lại ở việc chuyển giao kỹ thuật, đơn vị còn chủ động xây dựng các mô hình nuôi thương phẩm cá điêu hồng gắn với liên kết tiêu thụ sản phẩm, giúp nông dân yên tâm sản xuất. Riêng năm 2024, ba mô hình đã được triển khai tại hồ Định Bình (xã Vĩnh Thạnh), hồ Núi Một (xã An Nhơn Tây) và hồ Hội Sơn (xã Hội Sơn), bước đầu mang lại hiệu quả kinh tế rõ nét.

Tiếp nối thành công đó, đầu tháng 12/2025, Trung tâm Khuyến nông Gia Lai phối hợp UBND xã Vĩnh Thạnh tổ chức hội thảo nhân rộng mô hình “Nuôi thương phẩm cá điêu hồng trong lồng bè trên hồ chứa thủy lợi”. Hội thảo không chỉ là buổi hướng dẫn kỹ thuật, mà còn trở thành một diễn đàn để người dân trực tiếp chia sẻ kinh nghiệm, tiếp cận quy trình nuôi tiên tiến và nắm bắt định hướng phát triển thủy sản bền vững của địa phương.

Tại đây, 60 hộ nông dân được “cầm tay chỉ việc” từ khâu chuẩn bị lồng nuôi, chọn con giống, quản lý môi trường nước, xây dựng khẩu phần thức ăn đến kỹ thuật chăm sóc theo từng giai đoạn. Bà con còn được trang bị kiến thức nhận biết các bệnh thường gặp như nấm, ký sinh trùng, xuất huyết và phương pháp phòng trị an toàn, hạn chế sử dụng kháng sinh; đồng thời cập nhật các chính sách hỗ trợ nuôi trồng thủy sản của tỉnh, tạo thêm động lực để mạnh dạn đầu tư mở rộng quy mô.

Theo ông Huỳnh Việt Hùng - Giám đốc Trung tâm Khuyến nông Gia Lai, mô hình nuôi cá lồng bè trên hồ Định Bình mang lại hiệu quả kinh tế rõ rệt. Theo ông, tỷ lệ sống của cá diêu hồng đạt trên 80% và lợi nhuận 32-53 triệu đồng/100m³ lồng nuôi.

“Nghề nuôi cá lồng bè không chỉ tạo việc làm, tăng thu nhập mà còn góp phần thay đổi tư duy sản xuất của nông dân miền núi", ông Hùng nói.

Từ mặt hồ mênh mông sóng nước, nghề nuôi cá lồng bè trên hồ Định Bình đang từng ngày giúp người dân xã Vĩnh Thạnh viết nên câu chuyện mới về thoát nghèo, vươn lên làm giàu bền vững ngay trên chính quê hương mình.