‘Vườn sâm kết đoàn’ dìu thanh niên thoát nghèo

“Ai có gốc góp gốc, ai có hạt góp hạt”

Là địa phương miền núi đặc biệt khó khăn của TP. Đà Nẵng, xã Trà Linh có gần 6.800 nhân khẩu, trong đó tỷ lệ hộ nghèo chiếm hơn 22%. Nơi đây cũng nổi tiếng với cây sâm Ngọc Linh – loại cây dược liệu đặc biệt quý hiếm với giá trị kinh tế cao, đang giúp người dân nơi đây “đổi đời”, giảm nghèo bền vững.

Thực tế đó đặt ra yêu cầu phải có những mô hình sinh kế dài hơi, bám sát lợi thế bản địa để hỗ trợ người dân, nhất là thanh niên, ổn định cuộc sống ngay trên quê hương.

Trăn trở giúp thanh niên địa phương thoát nghèo nhờ sâm Ngọc Linh, anh Hồ Văn Dấu (Bí thư Đoàn xã Trà Linh) đã sáng kiến và triển khai hiệu quả mô hình “Vườn sâm kết đoàn”, tạo ra nguồn vốn giảm nghèo bằng… cây sâm.

Ý tưởng được hình thành từ chính thực tiễn đời sống và những trăn trở trong nhiều năm công tác Đoàn ở địa bàn miền núi. Đó là năm 2019, khi còn là thủ lĩnh Đoàn của xã Trà Linh (huyện Nam Trà My, tỉnh Quảng Nam cũ), anh Dấu bàn bạc với Bí thư Chi đoàn thôn 3 để thử nghiệm mô hình với 22 đoàn viên thanh niên cùng tham gia.

Nhà có vườn ươm sâm, anh tiên phong góp 100 gốc sâm làm vốn. Các hộ thanh niên khó khăn cũng tham gia phát triển vườn sâm với phương châm “ai có gốc góp gốc, ai có hạt góp hạt, ai có công góp công”.

Bên cạnh đó, anh Dấu cũng mạnh dạn đề xuất, kết nối với các hộ gia đình có diện tích trồng sâm lớn để họ tạo điều kiện cho đoàn viên thanh niên làm thuê, đổi lấy giống sâm về ươm trồng tại “Vườn sâm kết đoàn”.

Chính cách làm này đã giúp mô hình vượt qua rào cản lớn nhất ban đầu là thiếu vốn và thiếu giống, giúp đoàn viên thanh niên vừa có thêm thu nhập, vừa từng bước tích lũy giống cho vườn sâm chung.

Sử dụng hiệu quả các kênh hỗ trợ đoàn viên thanh niên khởi nghiệp, lập nghiệp, chàng trai Xơ Đăng này cũng hướng dẫn các hộ thanh niên làm hồ sơ, vay vốn từ Ngân hàng chính sách xã hội để mua thêm cây giống, mở rộng diện tích trồng sâm Ngọc Linh.

Theo Bí thư Đoàn xã Trà Linh, việc gây dựng được “Vườn sâm kết đoàn” cũng gặp phải không ít khó khăn. “Trước hết là những điều kiện tự nhiên không thuận lợi như: thời tiết cực đoan (bão lụt, sương muối, mưa đá), sự phá hoại của các loại động vật (chuột, chim, côn trùng…). Việc chăm sóc và bảo vệ vườn sâm đòi hỏi nhiều công sức, mọi người cũng phải tự tìm tòi, học hỏi và chia sẻ kinh nghiệm ươm giống, chăm sóc để cây sâm non sinh trưởng và phát triển tốt”, anh Dấu kể.

Bên cạnh đó, đa phần các thanh niên tham gia mô hình đều là hộ nghèo, hoàn cảnh khó khăn nên không có kinh phí đối ứng mua thêm hạt giống (mỗi năm 2 lon hạt) để tiếp tục gieo trồng, mở rộng diện tích sâm.

Tuy nhiên, với sự hỗ trợ của chính quyền địa phương cùng sự linh hoạt, chủ động khi liên kết với các hộ trồng sâm lớn để đổi công lấy giống, “Vườn sâm kết đoàn” phát triển từng ngày dưới những tán rừng già. Từ mô hình ban đầu, nhiều đoàn viên thanh niên đã có thêm niềm tin để gắn bó với cây sâm và phát triển kinh tế lâu dài.

Là một trong những thanh niên nhận được sinh kế bền vững từ “Vườn sâm kết đoàn”, chị Hồ Thị Huân vẫn nhớ như in ngày được Đoàn xã Trà Linh nhận “đỡ đầu” và hỗ trợ 100 gốc sâm Ngọc Linh giống để làm kinh tế.

Chị Huân khuyết tật từ nhỏ, vận động rất khó khăn nên bên cạnh việc trao vốn cây giống, Đoàn xã Trà Linh hỗ trợ chị bằng cả công lao động, đất trồng sâm để có nguồn thu nhập ổn định.

Các hộ thanh niên tham gia mô hình “Vườn sâm kết đoàn” đều có hoàn cảnh khó khăn, bởi vậy, ngay từ đầu, quy chế hoạt động của mô hình đó là chú trọng hỗ trợ, giúp đỡ các hoàn cảnh khó khăn, “lá rách ít đùm lá rách nhiều”.

Mỗi năm, từ việc khai thác “Vườn sâm kết đoàn”, Chi đoàn gây quỹ để tổ chức các hoạt động tình nguyện, an sinh xã hội như: thăm hỏi người có công với cách mạng, giúp đỡ gia đình có hoàn cảnh khó khăn, thăm và tặng quà thanh niên trúng tuyển lên đường nhập ngũ để bảo vệ Tổ quốc…

Tạo sinh kế bền vững dưới tán rừng

Qua gần 6 năm triển khai, từ 100 gốc sâm ban đầu, đến nay, đã có 3 “Vườn sâm kết đoàn” với 1.000 gốc sâm từ 1 tuổi đến 5 tuổi canh tác trên khoảng diện tích 2 ha đất dịch vụ thuê môi trường rừng. Mô hình cũng thu hút hơn 50 đoàn viên thanh niên tham gia. Hiện, các hộ đoàn viên thanh niên đã cơ bản thoát nghèo, nhiều hộ có thu nhập khá, đảm bảo cuộc sống.

Không chỉ tập trung phát triển kinh tế, mô hình còn hướng đến giá trị cộng đồng. Mỗi năm, Đoàn xã có nguồn quỹ ổn định khoảng 30 – 40 triệu đồng từ nguồn sâm Ngọc Linh thương phẩm bán ra để tổ chức các hoạt động tình nguyện, an sinh xã hội.

Bí thư Đoàn xã Trà Linh cho hay, so với thời điểm năm 2019, tỷ lệ hộ nghèo trên địa bàn xã đã giảm khoảng 35%, trong đó nhiều thanh niên được hỗ trợ sinh kế, thoát nghèo bền vững. Để có được thành quả giảm nghèo đó, Đoàn xã đã tích cực đồng hành cùng thanh niên trong khởi nghiệp, lập nghiệp mà “Vườn sâm kết đoàn” là mô hình hiệu quả và phù hợp với địa phương.

“Trong quá trình gây dựng vườn sâm, chăm sóc, bảo vệ và mở rộng quy mô diện tích, số lượng cây sâm Ngọc Linh, lực lượng đoàn viên thanh niên đã thể hiện được sự kiên trì, đoàn kết, quyết tâm để nâng cao giá trị kinh tế vườn sâm. Từ đó, tạo sinh kế bền vững cho đoàn viên thanh niên vươn lên thoát nghèo. Các quy chế của mô hình được các bạn tuân thủ chặt chẽ, kỷ luật, từ việc phân ca trực luân phiên đến góp giống, góp công cũng như khai thác”, anh Dấu cho hay.

Nhờ quy chế chặt chẽ, “Vườn sâm kết đoàn” không ngừng được nâng cấp về quy mô sản lượng, diện tích trồng trọt và ngày càng được hoàn thiện về cơ chế bảo vệ. Nếu tính trung bình mỗi gốc sâm sau 5 năm trị giá một triệu đồng, giá trị của các “Vườn sâm kết đoàn” hiện đạt khoảng một tỷ đồng. Ngoài ra, sản lượng hạt sâm giống thu hoạch hằng năm từ cây sâm loại 3 tuổi trở lên từ 50 đến 100 triệu đồng.

Sâm Ngọc Linh là cây trồng đặc hữu tại xã Trà Linh. Với lợi thế về khí hậu, thổ nhưỡng và nguồn nhân lực trẻ dồi dào, mô hình “Vườn sâm kết đoàn” dễ dàng nhân rộng trên địa bàn, thu hút và tập hợp đoàn viên thanh niên chung tay phát triển kinh tế từ lợi thế bản địa để cùng thoát nghèo, vươn lên làm giàu chính đáng trên quê hương.

Theo anh Dấu, qua 6 năm triển khai mô hình, lực lượng đoàn viên thanh niên đã tích lũy được kỹ năng, kinh nghiệm để ươm tạo, chăm sóc và phát triển cây giống sâm Ngọc Linh hiệu quả.

Với thành công bước đầu của mô hình "Vườn sâm kết đoàn", thời gian tới, Đoàn xã Trà Linh định hướng tiếp tục duy trì, nhân rộng và sáng kiến thêm các mô hình Đoàn thanh niên tham gia phát triển kinh tế từ cây sâm Ngọc Linh và cây dược liệu.

"Chúng tôi xem đây là yếu tố then chốt quyết định đến chất lượng và hiệu quả các phong trào hoạt động của Đoàn, vừa giúp đoàn viên thanh niên giảm nghèo bền vững, vươn lên làm giàu, vừa tạo nguồn quỹ an sinh xã hội ổn định cho công tác Đoàn và phong trào thanh thiếu nhi trên địa bàn”, anh Dấu nói.