Người trẻ thổi 'làn gió mới' vào nguyên liệu truyền thống

Nghệ An hiện có hơn 1.500 mô hình thanh niên phát triển kinh tế. Đằng sau những con số là câu chuyện của khát vọng, của sự trở về, của tinh thần dám nghĩ, dám làm. Từ ruộng đồng, núi rừng, người trẻ đang thổi “làn gió mới” vào nguyên liệu truyền thống, kết hợp tri thức, công nghệ và thị trường để mở ra những hướng đi lâu dài cho kinh tế địa phương.

Tạo nên sự khác biệt từ nông sản quê hương

Yên Thành - vùng đất được mệnh danh là vựa lúa của tỉnh Nghệ An. Từ lâu, nơi đây đã gắn với những hạt nếp thơm dẻo, nuôi dưỡng biết bao thế hệ. Từ hạt gạo ấy, qua đôi bàn tay khéo léo của người dân quê lúa, nhiều sản phẩm truyền thống ra đời, trong đó có thức rượu nếp dân dã, mộc mạc nhưng đậm đà bản sắc. Thế nhưng, giữa thị trường ngày càng cạnh tranh, những sản phẩm quen thuộc nếu không được làm mới rất dễ bị lãng quên.

Với tâm niệm đó, chàng trai trẻ Đặng Ngọc Huyên (SN 1998, trú xã Hợp Minh, Nghệ An) đã nỗ lực làm mới sản phẩm đặc sản của quê hương - rượu ống tre từ gạo nếp, men lá và thảo mộc quê nhà. Nhờ tâm huyết và sự cố gắng, sản phẩm rượu ống tre của anh Huyên đã đạt chứng nhận OCOP 3 sao. Ngoài ra, Dự án “Sản xuất, kinh doanh rượu ống tre Việt” của anh cũng đã xuất sắc đoạt giải Ba Cuộc thi "Ý tưởng, dự án khởi nghiệp trong thanh niên tỉnh Nghệ An năm 2025".

Chia sẻ về hành trình của mình, anh Huyên cho biết, cơ duyên đưa anh gắn bó với mô hình là nhờ quãng thời gian anh đi xuất khẩu lao động tại Nhật Bản. Ở xứ sở mặt trời mọc, anh được nhận vào làm việc tại một doanh nghiệp cung cấp nguyên liệu cho các công ty sản xuất rượu. Tại đây, anh được tiếp cận với quy trình chưng cất hiện đại, an toàn và bài bản. Sự chỉn chu trong từng khâu sản xuất của người Nhật khiến anh không khỏi trăn trở: quê hương mình có nông sản tốt, có nghề truyền thống, nhưng sản xuất còn manh mún, giá trị chưa cao.

Năm 2022, sau hơn 6 năm tích lũy vốn liếng và kinh nghiệm, Huyên trở về Yên Thành, bắt tay hiện thực hóa ước mơ xây dựng một cơ sở sản xuất rượu có công nghệ và quy mô như ở Nhật Bản. Với sự hỗ trợ từ nguồn vốn Ngân hàng Chính sách xã hội, anh mạnh dạn đầu tư dây chuyền chưng cất rượu theo phương pháp lên men truyền thống kết hợp 9 tầng lọc hiện đại nhập từ Nhật Bản. Xưởng sản xuất dần hình thành, không chỉ có rượu trắng mà còn đa dạng các dòng sản phẩm: rượu nếp Cái Hoa Vàng, rượu táo mèo, rượu sim, rượu thảo mộc…

Bước ngoặt đến khi Huyên nghĩ đến cây tre - loài cây gần gũi, mọc nhiều ở khắp làng quê Việt. Từ đó, sản phẩm rượu ống tre Việt ra đời, vừa mang nét độc đáo về hình thức, vừa giữ được hồn cốt của rượu truyền thống. Ban đầu, mô hình chỉ tạo việc làm cho người thân trong gia đình, sản lượng tiêu thụ mỗi tháng vài trăm sản phẩm. Nhưng bằng sự kiên trì, chú trọng chất lượng và câu chuyện bản địa, sau hơn 2 năm, xưởng rượu đã mở rộng trên diện tích hơn 300m², có đầy đủ phòng ủ, phòng lên men lạnh, khu chưng cất đạt chuẩn.

Thành công ấy không chỉ mang lại thu nhập ổn định cho gia đình anh Huyên, mà còn mở ra hướng đi mới cho việc khai thác nông sản truyền thống theo cách bền vững, chuyên nghiệp. Bên cạnh đó, thành công từ mô hình của anh Huyên cũng tiếp thêm động lực để nhiều thanh niên trẻ ở địa phương tận dụng chính tiềm năng, lợi thế của quê hương trong quá trình lập thân, lập nghiệp.

Những ý tưởng sáng tạo được lan tỏa rộng rãi

Không chỉ ở làng quê, tinh thần làm mới nguyên liệu truyền thống còn lan tỏa mạnh mẽ trong giảng đường. Nhiều sinh viên Nghệ An, ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường, đã sớm nuôi dưỡng ý tưởng khởi nghiệp từ những chất liệu quen thuộc của quê hương. Tiêu biểu trong số đó, những năm qua, sinh viên Trường Cao đẳng Kỹ thuật Công nghiệp Việt Nam - Hàn Quốc đã nhiều lần ghi dấu ấn tại các cuộc thi, sân chơi trí tuệ từ cấp tỉnh đến quốc gia.

Dự án Hippo STEAM của nhóm sinh viên Phan Văn Chung, Nguyễn Tuấn Anh và Bùi Thị Linh Trang (Trường Cao đẳng Kỹ thuật Công nghiệp Việt Nam - Hàn Quốc) là một ví dụ tiêu biểu khi giành giải Ba Cuộc thi "Khởi nghiệp Quốc gia dành cho học sinh, sinh viên 2025".

Linh Trang bồi hồi nhớ lại: Từ năm nhất, chúng em đã ấp ủ dự án làm đồ chơi trẻ em từ nguyên liệu cây tre, cây mét, cây nứa của Việt Nam mình. Suốt gần 3 năm, dưới sự dẫn dắt của các thầy, cô bộ môn, chúng em đã chỉnh sửa và hoàn thiện các sản phẩm để xây dựng dự án khởi nghiệp mang tên Hippo STEAM.

Sản phẩm không chỉ là bộ đồ chơi đơn thuần mà gắn liền với chương trình giáo dục kéo dài 30 tuần để giúp trẻ 3-5 tuổi từng bước làm quen với khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học. Nguyên liệu từ tre, nứa, mét được lấy từ các vùng miền núi của tỉnh vừa an toàn, vừa thân thiện với môi trường. Hiện các sản phẩm tiếp tục được phát triển và mở rộng ra thị trường, đồng thời, ứng dụng trong nhiều trường mầm non trên địa bàn, mang đến cơ hội trải nghiệm giáo dục STEM đầy hứng khởi cho trẻ nhỏ.

Cùng với Hippo STEAM, nhiều dự án khác cũng đang âm thầm khẳng định giá trị của nông sản địa phương: dầu lạc, dầu vừng Kỳ Hằng ở Nghĩa Hành; dấm dứa Lộc Nhiên của sinh viên Đại học Vinh… Mỗi mô hình là một cách kể câu chuyện quê hương bằng ngôn ngữ của thị trường, bằng tư duy sáng tạo của người trẻ.

Hiện Nghệ An có 1.575 mô hình thanh niên phát triển kinh tế, cùng 20 câu lạc bộ thanh niên phát triển kinh tế cấp huyện, 176 câu lạc bộ và 17 hợp tác xã thanh niên, 57 tổ hợp tác đang hoạt động hiệu quả. Những con số ấy cho thấy, người trẻ không chỉ tìm kiếm việc làm cho riêng mình, mà còn tạo việc làm tại chỗ, giảm áp lực di cư lao động, góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế ở nông thôn. Bên cạnh đó, những mô hình không chỉ mang lại thu nhập ổn định, tạo việc làm cho hàng nghìn lao động tại các địa phương, mà còn phản ánh tư duy đổi mới, sáng tạo của người trẻ trong cách khai thác và phát triển nông sản, nghề truyền thống, tạo ra nhiều mô hình sinh kế cho người dân địa phương vươn lên thoát nghèo, mở ra hướng đi bền vững và hiệu quả hơn cho kinh tế địa phương.

Từ hạt gạo quê lúa đến thân tre miền núi, từ giảng đường đến xưởng sản xuất, các mô hình khởi nghiệp của thanh niên Nghệ An đang chứng minh một điều giản dị: khi nguyên liệu truyền thống được thổi vào tư duy mới, chúng không chỉ sống lại, mà còn lớn lên, bền bỉ và lan tỏa. Đó chính là con đường sinh kế lâu dài - nơi người trẻ làm giàu trên chính mảnh đất quê hương, bằng tri thức, khát vọng và tình yêu với những giá trị bản địa.