Đó là câu chuyện của chị Hà Thị Vỹ (SN 1991), Bí thư Đoàn phường Cầu Thia, tỉnh Lào Cai.
Chị Vỹ bén duyên với công tác Đoàn từ những năm tháng sinh viên ngành Kinh tế nông nghiệp, là Bí thư Đoàn trường ĐH Nông Lâm (Thái Nguyên). Tốt nghiệp đại học, chị mang theo hành trang kiến thức và nhiệt huyết tuổi trẻ về quê là xã miền núi Thanh Lương (nay sáp nhập thành phường Cầu Thia) còn nhiều khó khăn, đời sống của người dân chủ yếu trông cậy vào cây lúa, cây ngô, chăn nuôi.
Chị tích cực tham mưu, triển khai các hoạt động phong trào, chương trình đồng hành với thanh niên trong lập nghiệp khởi nghiệp, xây dựng nông thôn mới.
Vị ngọt từ… cây ớt xanh
Trong lần tham quan mô hình kinh tế tại tỉnh Phú Thọ năm 2019, chị Vỹ khi ấy là Phó Bí Đoàn xã Thanh Lương, lần đầu tiên được thăm mô hình trồng ớt xuất khẩu sang Nhật Bản. Nhìn ruộng ớt trĩu quả mang lại giá trị cao gấp nhiều lần trồng lúa, một ý tưởng lóe lên trong suy nghĩ của nữ cán bộ Đoàn rằng, nhất định phải đưa mô hình về Thanh Lương.
Ý tưởng trồng ớt xuất khẩu của chị Vỹ thời gian đầu chưa nhận được sự đón nhận từ những người xung quanh, nhất là bà con nông dân. Phần vì quen với tập quán canh tác cũ, bỡ ngỡ với giống cây mới, lại hướng đến việc xuất khẩu.
Chưa có người tin, chị Vỹ tự nhủ bản thân phải là người đầu tiên trồng. Chị mạnh dạn chuyển đổi 2.000m2 đất lúa gia đình sang trồng ớt xanh xuất khẩu và vay mượn thêm kinh phí đầu tư hệ thống tưới nhỏ giọt, màng phủ, cây giống. Sau hơn 5 tháng bươn chải vừa tìm hiểu trang bị kỹ thuật vừa làm, vụ ớt đầu tiên thu hoạch 10 tấn ớt.
"Lúc ấy giá ớt là 7.000 đồng/kg. Trừ đi 10 triệu đồng tiền chi phí đầu vào như cây giống, phân bón, tôi thu được gần 60 triệu đồng chỉ trong vòng 5 tháng. Hiệu quả kinh tế từ vụ ớt đầu tiên này đã giúp việc vận động người dân tham gia trồng ớt dễ dàng, có sức thuyết phục hơn”, chị Vỹ kể.
Năm 2021, chị Vỹ đã vận động được 24 hộ dân cùng tham gia, mở rộng diện tích trồng lên 4,5ha. Một năm sau, Tổ hợp tác trồng ớt xuất khẩu ở Thanh Lương do chị Vỹ làm tổ trưởng, được thành lập nhằm tăng tính bài bản, liên kết hơn với doanh nghiệp. Đến nay, tổ hợp tác đã mở rộng diện tích canh tác lên 10ha, với 60 thành viên. Sản lượng hằng năm đạt 450 - 500 tấn; tạo việc làm ổn định cho 60 - 80 lao động nông thôn.
"Năm 2024 vừa qua, doanh thu của Tổ hợp tác trồng ớt đạt trên 3 tỷ đồng. Từ 6 hộ nghèo và cận nghèo ban đầu tham gia tổ, đến nay tất cả đã thoát nghèo bền vững. Đó là niềm hạnh phúc lớn nhất của tôi," nữ thủ lĩnh Đoàn phường Cầu Thia nói.
Kết nối, đa dạng hoá cây trồng
Với sự dẫn dắt của chị Hà Thị Vỹ, tổ hợp tác sản xuất trồng ớt xuất khẩu không chỉ là nơi tổ chức sản xuất, còn là môi trường chia sẻ, ứng dụng tiến bộ kỹ thuật và liên kết hiệu quả với doanh nghiệp. Điều đó đã thúc đẩy mô hình trồng ớt được mở rộng, thay đổi tư duy canh tác và bảo đảm cho các sản phẩm đáp ứng những tiêu chuẩn, điều kiện khắt khe.
Theo chị Vỹ, thách thức lớn nhất bảo đảm những yêu cầu gắt gao cây giống, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, quy trình kỹ thuật chăm sóc. "Để đáp ứng tiêu chuẩn dư lượng thuốc bảo vệ thực vật trong đất, tôi phải tuyên truyền, hướng dẫn bà con tuân thủ việc làm đất sạch, cách ly thuốc diệt cỏ ít nhất 3 tháng… Đây là một trong những điều kiện đảm bảo để sản phẩm được thu mua, xuất khẩu”, chị dẫn giải.
Tổ hợp tác đã ký liên kết sản xuất, tiêu thụ với Công ty TNHH Chế biến thực phẩm GOC. Doanh nghiệp cung cấp giống, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật đạt chuẩn và thu mua sản phẩm đầu ra. Quy trình trồng ớt được thống nhất về thời gian gieo trồng thu hoạch và đảm bảo tiêu chuẩn của Nhật Bản về kích thước, màu sắc, độ tươi, dư lượng thuốc. Qua đó, sản phẩm của tổ luôn được thu mua với giá ổn định.
Để kết nối, vận hành tổ hợp tác trồng ớt xuất khẩu nhanh gọn, đồng đều, chị Vỹ đã áp dụng công nghệ số triệt để. Nếu trước đây, việc thông báo bà con đi phun thuốc, bón phân phải đến từng nhà, thì nay đã nhanh gọn hơn qua nhóm Zalo.
"Cách đây vài năm, nhiều người còn chưa biết dùng điện thoại thông minh. Giờ thì tất cả thành viên đều thành thạo và sử dụng Zalo để kết nối. Ví dụ, nay phun thuốc gì, mai tưới nước ra sao, tôi chỉ cần nhắn lên nhóm một cái là đồng loạt 60 hộ cùng làm. Nhờ sự đồng bộ này mà chất lượng ớt luôn đảm bảo," chị Vỹ nói.
Bên cạnh đó, định kỳ mỗi năm sẽ có các hoạt động chia sẻ, tập huấn kinh nghiệm, kỹ thuật canh tác cho các tổ viên. Đây cũng là một trong những nội dung quan trọng được đưa vào buổi tổng kết vụ trước và triển khai vụ mới.
Không dừng lại mô hình ớt xanh xuất khẩu, chị Lò Thị Vỹ đã kết nối, mở rộng mô hình hợp tác sản xuất đối với nhiều giống cây trồng mới có giá trị kinh tế cao. Nổi bật có bí đỏ lấy hạt, mướp đắng lấy hạt, dưa chuột bao tử, dưa chuột kiếm Nhật, dưa hấu.
Mỗi loại cây đều được chị tính toán kỹ lưỡng về mùa vụ để bà con "hết việc này là có việc kia". Ví dụ, khi cây ớt đang trong giai đoạn kiến thiết chưa thu hoạch, bà con có thể xen canh hoặc luân canh các loại cây ngắn ngày khác.
“Cây mướp đắng lấy hạt đòi hỏi kỹ thuật thụ phấn nhân tạo rất kỳ công, nhưng giá trị cao. Cây dưa chuột bao tử thì ngắn ngày, quay vòng vốn nhanh… Việc đa dạng cây trồng này không chỉ giúp ích cho các hộ làm mô hình mà người làm công có việc ổn định hơn, trung bình thu nhập 8 – 10 triệu đồng/tháng”, chị Vỹ nói.
Chắp cánh khát vọng làm giàu trên quê hương
Chị Hà Thị Vỹ hiện là thủ lĩnh Đoàn của phường Cầu Thia được sáp nhập từ 5 xã, phường cũ. Địa bàn rộng hơn, số lượng đoàn viên thanh niên lớn. Một trong kỳ vọng gửi gắm đối với nữ Bí thư Đoàn phường là lan toả, nhân rộng các mô hình, gương tiêu biểu trong phát triển kinh tế sản xuất ở địa phương, nhất là trong thanh niên.
Phường Cầu Thia hiện có dân số gần 24.000 người, trong đó đồng bào Thái chiếm hơn 66%, Mường chiếm trên 16%, ngoài ra còn có dân tộc Tày, Dao, Mông, Nùng, Khơ Mú. Phường hiện có 5.000 đoàn viên thanh niên.
Với chị Vỹ, đây cũng là một trong những bài toán mà Đoàn phường không ngừng trăn trở để tìm thêm những lời giải mới hiệu quả, để góp phần giải quyết nhiều thách thức khác ở địa bàn nông thôn như thiếu lao động trẻ; vợ chồng trẻ gửi con cho ông bà chăm sóc, đi làm ăn xa; ruộng đất bỏ hoang.
“Tôi luôn mong muốn từ việc thực hiện hiệu quả, rồi nhân rộng các mô hình mang lại hiệu quả kinh tế để bà con nông dân có cuộc sống đủ đầy hơn, đồng thời để người trẻ tự tin, trang bị kiến thức và khát vọng lập nghiệp, khởi nghiệp ngay trên quê hương”, chị Vỹ nói.
Với những thành tích trong công tác phong trào, phát triển kinh tế và đóng góp vào sự phát triển của địa phương, chị Hà Thị Vỹ đạt Giải thưởng Lương Định Của lần thứ XIX năm 2024; là một trong những gương được T.Ư Đoàn tuyên dương Thanh niên tiêu biểu, có uy tín, tấm gương khởi nghiệp thành công ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số miền núi năm 2025.
Theo chị Hà Thị Vỹ, để thành công trong việc xây dựng, phát triển mô hình kinh tế sản xuất cần tinh thần dám nghĩ dám làm, sẵn sàng thử nghiệm mô hình mới để làm gương cho bàn con; tuân thủ quy trình canh tác để đáp ứng tiêu chuẩn sản phẩm; ứng dụng công nghệ. Đặc biệt, phải bảo đảm minh bạch tài chính tạo uy tín đối với xã viên, doanh nghiệp; tạo được sự liên kết bền vững.
