Sau gần một thế kỷ bị phong tỏa, mạng lưới hang động cổ rộng gần 4.000m² dưới Quảng trường La Mã cổ đại và Nhà hát Marcello 2.000 năm tuổi vừa được hé lộ trở lại với thế giới.
Những đường hầm này – được biết đến với tên gọi Grottino del Campidoglio – chạy sâu dưới Đồi Capitoline, từng là nơi trú ngụ của cư dân, cửa hàng, quán rượu và là hầm tránh bom thời Thế chiến II.
Theo nhà khảo cổ học D’Ambrosio, "đã hơn một thế kỷ, chưa ai đặt chân vào những căn phòng tối tăm này". Tại điểm sâu nhất, một hang động kéo dài tới 300m dưới mặt đất. Không khí mát lạnh, ẩm ướt bên trong tương phản hoàn toàn với nắng gắt 35°C phía trên mặt đất, nơi Quảng trường Capitoline do Michelangelo thiết kế vẫn đón khách tham quan mỗi ngày.
Hệ thống hang động này vốn phát triển từ thời La Mã cổ đại, được sử dụng liên tục qua nhiều thời kỳ và từng là trung tâm sôi động của một cộng đồng lao động vào thế kỷ 19. Đại văn hào Goethe từng lưu lại nơi đây và ghi chép trong Hành trình Ý.
Dưới thời Mussolini, nhiều lối đi bị bịt kín nhằm ổn định đồi Capitoline. Đến nay, các hang động vẫn gần như nguyên vẹn, chưa từng được trùng tu như các công trình nổi tiếng phía trên mặt đất.
Chính quyền Rome hiện đầu tư 2,8 triệu USD để biến hệ thống này thành điểm du lịch khảo cổ - hang động học độc đáo. Hệ thống đèn, thông gió và xử lý khí radon đang được lắp đặt.
Một không gian bảo tàng cũng sẽ được xây dựng phía trên, còn du khách sẽ được hướng dẫn đi theo lộ trình khảo cổ đã thiết kế. Các hiện vật từ các cuộc khai quật trước đây sẽ được đưa trở lại đúng vị trí lịch sử.
Theo kế hoạch, Grottino del Campidoglio sẽ mở cửa vào cuối năm 2026 hoặc đầu 2027, hứa hẹn trở thành một "thành phố ngầm" sống động giữa lòng Rome, mang đến góc nhìn mới về lịch sử và chiều sâu văn hóa của kinh đô ánh sáng cổ đại.
