Google News

Mở khóa bí ẩn gió Mặt Trời

TPO - NASA vừa công bố những bức ảnh chụp Mặt Trời gần nhất từ trước đến nay, được chụp bởi tàu thăm dò Mặt Trời Parker, chỉ cách bề mặt Mặt trời 6,1 triệu km. Những hình ảnh mới này hé lộ những đặc điểm quan trọng trong gió Mặt Trời, giúp các nhà khoa học hiểu được nguồn gốc của hiện tượng thời tiết vũ trụ bí ẩn này và ảnh hưởng của nó đến sự sống trên Trái Đất.

Từ vành nhật hoa – lớp khí quyển ngoài cùng của Mặt Trời – một dòng vật chất cực nóng di chuyển với vận tốc hơn 1 triệu dặm/giờ, len lỏi khắp hệ Mặt Trời. Khi kết hợp với từ trường và các vụ phun trào mặt trời, nó tạo ra cực quang rực rỡ, bào mòn bầu khí quyển các hành tinh và gây nhiễu loạn lưới điện trên Trái Đất.

Hiểu rõ hiện tượng này – còn gọi là thời tiết vũ trụ – là chìa khóa để bảo vệ phi hành gia, tàu vũ trụ và cơ sở hạ tầng hiện đại trước sự "thịnh nộ" của Mặt Trời.

2.jpg
Ba bức ảnh tĩnh từ cảnh quay đột phá của Tàu thăm dò Mặt trời Parker về vành nhật hoa cho thấy sự hình thành của các vụ phun trào khối lượng vành nhật hoa (màu vàng) — những quả cầu plasma khổng lồ bắn ra từ mặt trời vào hệ mặt trời. (Ảnh: NASA/Johns Hopkins APL/Phòng thí nghiệm nghiên cứu Hải quân)

Được phóng năm 2018, Parker Solar Probe là tàu vũ trụ đầu tiên bay vào vành nhật hoa. Vượt qua sức nóng và bức xạ khủng khiếp, Parker mang theo các thiết bị như camera WISPR hay bộ cảm biến gió Mặt Trời SWEAP để gửi về Trái Đất dữ liệu chưa từng có.

Trong chuyến bay lịch sử ngày 24/12 năm ngoái, Parker đã ghi lại luồng gió Mặt Trời ngay khi nó rời khỏi vành nhật hoa và quan trọng hơn, phát hiện những vụ va chạm dữ dội giữa các bong bóng plasma và từ trường, còn gọi là CME – các vụ phun trào khối lượng vành nhật hoa.

Trái với hình dung về "gió ổn định", gió Mặt Trời gần Mặt Trời lại giật mạnh, kèm theo các nhiễu động từ trường ngoằn ngoèo. Các nhà khoa học phát hiện, những chuyển hướng này xuất phát từ "phễu từ trường" ở các mảng tối trên Mặt Trời – một nguồn năng lượng quan trọng cho gió nhanh.

Tuy nhiên, gió Mặt Trời chậm dày đặc và biến động hơn từ lâu vẫn là điều bí ẩn. Mới đây, Parker đã xác nhận giả thuyết tồn tại hai loại gió chậm: loại có đặc điểm từ trường Alfvénic và loại không phải Alfvénic. Gió Alfvénic có thể phát sinh từ các lỗ vành nhật hoa lạnh, còn loại kia được giải phóng từ những "vòng mũ sắt" – các vòng từ trường nóng.

Dự kiến, ngày 15/9 tới, Parker sẽ bay qua điểm gần Mặt Trời nhất. Chuyến hành trình này hứa hẹn giúp nhân loại tiến gần hơn đến việc kiểm soát thời tiết vũ trụ – một “vùng đất” đầy nguy hiểm nhưng cũng vô cùng kỳ thú.