Có nhiều yếu tố có thể khởi phát cơn hen và làm trầm trọng hơn các triệu chứng của bệnh. Một trong các yếu tố đó là thời tiết. Nhiều người bệnh hen phế quản có triệu chứng nặng hơn về mùa đông và xuân, nhưng cũng có không ít bệnh nhân khác có nhiều triệu chứng vào mùa hè.
Nguyên nhân có thể gây khởi phát cơn hen về mùa hè:
Phấn hoa: Mùa hè thường có nhiều phấn hoa cỏ. Mật độ phấn hoa trong không khí thường cao nhất trước 9h sáng. Với người bệnh bị hen dị ứng, phấn hoa có thể là một tác nhân kích thích mạnh mẽ gây cơn hen.
Độ ẩm không khí: Độ ẩm không khí cao, luồng khí nóng có thể gây tăng viêm trong đường thở. Không khí ẩm thường nặng hơn không khí bình thường, do đó sẽ khó thở hơn. Trong môi trường nóng ẩm, làm tăng tiết mồ hôi, có thể gây mất nước, làm con người thở với tốc độ nhanh hơn. Điều này có thể gây khó thở cho người bệnh.
Không khí ẩm thực sự là một môi trường tốt cho nấm mốc phát triển và phát tán vào không khí. Đây cũng là môi trường tuyệt vời cho bọ nhà phát triển. Chúng là 2 trong số các chất gây dị ứng chính với người bị hen.
Ô nhiễm không khí: Trong những ngày nắng nóng, lượng ozone trong không khí có thể tăng lên. Cùng với đó là các chất ô nhiễm trong không khí bị tích tụ lại. Các chất này làm trầm trọng hơn các triệu chứng của hen và làm giảm khả năng kiểm soát hen.
Thiên tai: Vào mùa hè, các hình thái thời tiết khắc nhiệt: mưa giông, bão tố phổ biến hơn. Có nhiều báo cáo cho thấy cơn hen có thể được khởi phát từ các hình thái thời tiết cực đoan đó. Những luồng không khí này có thể dẫn đến mức độ tập trung cao của phấn hoa và nấm mốc, đây có thể là một lý do giải thích cho sự gia tăng các cơn hen suyễn trong các cơn giông bão.
Lưu ý giúp phòng tránh khởi phát cơn hen về mùa hè
- Người bệnh hen phế quản cần tuân thủ phác đồ điều trị hen thường quy của mình. Nếu triệu chứng nặng hơn vào mùa hè, người bệnh cần thăm khám bởi bác sĩ chuyên khoa và đưa ra kế hoạch hành động theo mùa, có thể bao gồm việc kết hợp thêm thuốc và/hoặc điều chỉnh lối sống.
- Người bệnh không nên tự ý dừng thuốc điều trị hen nếu không có chỉ định của bác sĩ.
- Luôn có thuốc cắt cơn bên mình để có thể sử dụng ngay khi có triệu chứng của cơn hen. Bảo quản dụng cụ hít ở nơi khô ráo, thoáng mát, tránh ánh nắng trực tiếp.
- Nên sử dụng máy điều hòa và máy lọc không khí. Không để nhiệt độ trong phòng quá lạnh, độ ẩm quá cao.
- Không di chuyển các khu vực chênh lệch nhiệt độ lớn giữa trong và ngoài nhà.
- Nên ở trong nhà vào những ngày thời tiết xấu: quá nóng, độ ẩm quá cao, giông bão… Hạn chế các hoạt động ngoài trời nhiều nhất có thể.
- Vệ sinh nhà cửa sạch sẽ, bao gồm chăn, ga, gối đệm và quần áo thường xuyên.
- Uống đủ nước, tham gia các hoạt động ngoài trời có chọn lọc khi thời tiết mát mẻ hơn và không gắng sức.
- Cố gắng tránh các tác nhân gây bệnh: khói, bụi, khói thuốc lá, thuốc lào, các tác nhân gây cơn hen đã biết trước đó…
Dấu hiệu nhận biết cơn hen phế quản cấp tính
Cơn hen suyễn có thể khởi phát một cách rầm rộ, đột ngột hoặc cũng có thể diễn tiến từ từ và sau sẽ nặng dần. Những triệu chứng thường gặp ở bệnh nhân hen phế quản cấp tính là:
- Khó thở: Người bệnh thường bị ngợp, không thở được, không đủ hơi để thở. Khi khó thở nhiều, người bệnh còn có triệu chứng hốt hoảng, nói câu ngắn hoặc từng từ, toát vã mồ hôi,...
- Khò khè: Là tiếng rít đi kèm với nhịp thở, thường nghe thấy khi bệnh nhân hen suyễn thở ra. Đây là biểu hiện thường gặp nhất của cơn hen suyễn cấp tính.
- Ho: Thường đi kèm với triệu chứng khó thở, chủ yếu xảy ra vào thời điểm nửa đêm về sáng hoặc khi người bệnh làm việc gắng sức. Cũng có trường hợp người bệnh hen phế quản chỉ có triệu chứng ho nên việc chẩn đoán bệnh vì thế mà gặp nhiều khó khăn.
- Nặng ngực: Người bệnh có cảm giác như có vật nặng đè lên ngực. Đây cũng là một biểu hiện khác của tình trạng khó thở.
- Viêm tiểu phế quản cấp: kèm theo sốt, ho khạc đờm.
Nguyên nhân hen phế quản
Hen phế quản do nhiều nguyên nhân gây nên, đặc biệt là sự kết hợp giữa yếu tố cơ địa và yếu tố môi trường. Một số nguyên nhân gây hen phế quản thường gặp là:
Hen phế quản do dị ứng
Các cơn hen phế quản cấp tính có thể xuất hiện khi người bệnh tiếp xúc với các dị nguyên như: phấn hoa, bụi nhà, bọ nhà, lông chó mèo, thực phẩm gây dị ứng như hải sản, thịt bò,... hoặc một số thuốc như aspirin...
Các yếu tố kích thích
Các yếu tố môi trường như khói thuốc lá, khói bụi, ô nhiễm không khí, các hóa chất tẩy rửa, thay đổi độ ẩm,...
Hen phế quản do vận động
Hen phế quản có thể khởi phát hoặc nặng lên sau một vận động gắn sức, trường hợp này được gọi là hen phế quản do gắng sức.
Nguyên nhân khác dẫn đến hen phế quản
Một số nguyên nhân khác gây hen phế quản là: Nhiễm trùng đường hô hấp do virus parainfluenza, yếu tố di truyền, mắc bệnh trào ngược dạ dày hay các bệnh lý khác trên đường hô hấp, sử dụng một số thuốc như chẹn beta giao cảm.