Yếu tố then chốt thu hút đầu tư
Chia sẻ với PV Tiền Phong tại Hội thảo quốc tế về công nghiệp hàng không ở Hà Nội, ông Michael Jones - Tổng Giám đốc Khối Hàng không Vũ trụ và bảo dưỡng, sửa chữa và đại tu (MRO) của Progressional Aerospace - nhận định, Việt Nam đang nổi lên như một trong những thị trường phát triển nhanh nhất của ngành hàng không vũ trụ toàn cầu.
Theo ông Michael Jones, việc Việt Nam đáp ứng được tiêu chuẩn chất lượng cao trong các lĩnh vực như y tế, điện tử cho thấy năng lực cạnh tranh trong ngành hàng không là hoàn toàn khả thi. Lợi thế này càng rõ nét khi các tập đoàn quốc tế đang tái cấu trúc chuỗi cung ứng, tìm kiếm điểm đến mới tại Đông Nam Á để giảm phụ thuộc vào những trung tâm truyền thống. Với vị trí địa lý thuận lợi và thị trường hàng không tăng trưởng nhanh, Việt Nam được đánh giá là điểm đến phù hợp cho hoạt động sản xuất, kỹ thuật và dịch vụ hàng không.
Một trong những yếu tố then chốt giúp Việt Nam lọt vào tầm ngắm của nhà đầu tư là làn sóng phát triển hạ tầng sân bay. Cảng hàng không quốc tế Long Thành đã đón chuyến bay kỹ thuật đầu tiên vào ngày 15/12 và dự kiến tiếp tục đánh giá vận hành với các chuyến bay của Vietnam Airlines, Vietjet và Bamboo Airways vào ngày 19/12, hướng tới mục tiêu đưa sân bay vào khai thác trong năm 2026.
Ở phía Bắc, nhà ga T2 Nội Bài mở rộng đang chạy thử, chuẩn bị vận hành, giúp giảm áp lực cho cửa ngõ hàng không quốc tế lớn nhất miền Bắc, đồng thời tạo thêm dư địa cho tăng trưởng lưu lượng bay và dịch vụ liên quan. Cùng với đó, sân bay Gia Bình (Bắc Ninh) đang được xây dựng, hướng tới công suất khoảng 30 triệu khách mỗi năm vào 2030, mở ra triển vọng hình thành thêm một cực tăng trưởng hàng không mới.
Tại Phú Quốc, hạ tầng hàng không đang được mở rộng theo định hướng “siêu điểm đến”, không chỉ phục vụ du lịch mà còn mở dư địa cho các đường bay quốc tế, charter và logistics hàng không.
Ông Frédéric Lagarnier - Phó Chủ tịch phụ trách Chuỗi cung ứng của Tập đoàn SNECI - cho rằng, với các quốc gia đi sau như Việt Nam, bảo trì, bảo dưỡng và đại tu máy bay là “cửa ngõ” quan trọng nhất để tham gia sâu vào chuỗi cung ứng hàng không toàn cầu.
Nhu cầu MRO tại khu vực châu Á - Thái Bình Dương đang tăng nhanh cùng với sự gia tăng của đội tàu bay. Tuy nhiên, năng lực trong nước của Việt Nam vẫn còn khoảng cách lớn so với nhu cầu thực tế. Minh chứng là năm 2022, Việt Nam chi khoảng 650 triệu USD cho hoạt động bảo trì, bảo dưỡng máy bay, nhưng năng lực nội địa còn hạn chế, phần lớn máy bay vẫn phải đưa ra nước ngoài để bảo trì.
Khoảng trống này được đánh giá là “mỏ vàng” cho công nghiệp hỗ trợ hàng không. Nếu giữ được hoạt động MRO ở lại trong nước, Việt Nam không chỉ tiết kiệm chi phí vận hành mà còn tạo ra hàng nghìn việc làm kỹ thuật chất lượng cao, gắn với doanh thu ổn định và dài hạn.
Tuy nhiên, để phát triển MRO, việc hình thành hệ thống doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ và kho linh kiện tại chỗ là điều kiện tiên quyết. Thiếu nền tảng này, các trung tâm bảo dưỡng khó có thể cạnh tranh và khó giữ máy bay ở lại.
Sự xuất hiện của các mô hình hãng bay mới, điển hình như Sun PhuQuoc Airways, cho thấy thị trường hàng không Việt Nam đang thử nghiệm những cách tiếp cận mới. Việc lấy điểm đến du lịch làm trung tâm mạng bay giúp tối ưu dòng khách nghỉ dưỡng và charter, đồng thời kích hoạt nhu cầu về dịch vụ mặt đất, bảo dưỡng kỹ thuật, đào tạo và quản trị khai thác.
Theo giới chuyên môn, những mô hình này không chỉ làm đa dạng thị trường vận tải mà còn góp phần thúc đẩy sự phát triển của toàn bộ chuỗi giá trị hàng không.
Hạ tầng tăng nhanh tạo “độ vênh” với nguồn nhân lực
Các chuyên gia đều cho rằng, Việt Nam chỉ có thể biến cơ hội thành năng lực nếu giải quyết được bài toán nhân lực. PGS.TS Hoàng Thị Kim Dung - Giám đốc Chương trình đào tạo kỹ thuật hàng không và cơ khí hàng không, Đại học Bách khoa Hà Nội - nhận định, thiếu hụt nhân lực hàng không chất lượng cao đang là thách thức lớn nhất hiện nay.
Hạ tầng tăng nhanh thường tạo “độ vênh” với nguồn nhân lực, từ kỹ sư bảo dưỡng, thợ kỹ thuật đến lực lượng khai thác, an toàn và điều hành bay. Khi sân bay mới đi vào vận hành, nhu cầu nhân lực không chỉ tăng về số lượng mà còn tăng mạnh về chuẩn hóa quy trình và kỷ luật vận hành.
Bên cạnh đó, ngành hàng không phụ thuộc rất lớn vào hệ thống tiêu chuẩn và chứng nhận khắt khe. Năng lực tuân thủ, quản lý hồ sơ và truy xuất nguồn gốc, trong nhiều trường hợp, còn khó không kém năng lực kỹ thuật.
Các chuyên gia nhận định, Việt Nam đang đứng trước một cửa sổ cơ hội hiếm có để phát triển công nghiệp hàng không như một ngành kinh tế mũi nhọn. Hạ tầng đang cất cánh, thị trường mở rộng, nhu cầu khu vực tăng mạnh. Vấn đề còn lại là tốc độ và quyết tâm đầu tư cho nhân lực, chuẩn hóa năng lực và xây dựng chuỗi cung ứng nội địa.
