Xã Phúc Hòa (Bắc Ninh)được thành lập trên cơ sở hợp nhất 3 xã: Phúc Hòa, Hợp Đức và Liên Chung với tổng diện tích tự nhiên 32,69 km², dân số hơn 25 nghìn người. Năm 2024, tỷ lệ hộ nghèo trong xã hơn 1,4%, đến năm 2025 giảm còn 1,1%. Hộ nghèo trong xã liên tục giảm trong những năm qua một phần quan trọng là sản xuất cây ăn quả trên địa bàn phát triển khá mạnh.
Việc áp dụng các biện pháp kỹ thuật thâm canh, ứng dụng tiến bộ khoa học – công nghệ, nông nghiệp công nghệ cao đã góp phần nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm, tạo sinh kế bền vững, từng bước giúp người dân vươn lên thoát nghèo và làm giàu.
Thưa ông, ông có thể khái quát bức tranh tổng thể về phát triển cây ăn quả giúp giảm nghèo bền vững ở Phúc Hòa hiện nay?
Ông Phạm Văn Hân: Có thể nói, phát triển cây ăn quả là hướng đi đúng và phù hợp với điều kiện tự nhiên cũng như tập quán sản xuất của người dân Phúc Hòa. Đến nay, tổng diện tích cây ăn quả toàn xã đạt trên 1.267 ha, trong đó vải chiếm 858 ha, ổi 178 ha, nhãn 64 ha, vú sữa 24 ha, còn lại là một số loại cây ăn quả khác.
Đáng chú ý, toàn xã có trên 1.000 ha cây ăn quả sản xuất tập trung, hình thành các vùng chuyên canh như vải sớm, vú sữa, ổi, nhãn. Có 423 ha diện tích sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP, GlobalGAP, trong đó gần 100 ha còn thời hạn chứng nhận, đảm bảo yêu cầu về an toàn thực phẩm.
Hiện đã có hơn 1.200 ha cây ăn quả cho thu hoạch, tổng sản lượng đạt khoảng 25 nghìn tấn/năm, giá trị ước đạt trên 300 tỷ đồng, chiếm khoảng 50% giá trị sản xuất ngành nông – lâm nghiệp và thủy sản của xã. Nhiều vùng sản xuất trọng điểm đạt giá trị từ 250 – 400 triệu đồng/ha/năm, góp phần nâng cao rõ rệt thu nhập, cải thiện đời sống vật chất, tinh thần của người dân nông thôn.
Trong các loại cây ăn quả, vải thiều được xem là cây trồng chủ lực của Phúc Hòa. Ông đánh giá thế nào về vai trò của cây vải đối với kinh tế địa phương?
Ông Phạm Văn Hân: Vải thiều chín sớm thực sự là cây giảm nghèo bền vững và làm giàu của Phúc Hòa. Cây vải được trồng tại 22/31 thôn trên địa bàn xã, trở thành cây ăn quả chủ lực, giữ vai trò quan trọng trong sản xuất nông nghiệp.
Toàn xã Phúc Hòa hiện có 858 ha vải, trong đó vải sớm chiếm 853 ha, vải chính vụ 5 ha. Diện tích sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP, GlobalGAP đạt 391 ha, với 48 ha được cấp chứng nhận VietGAP và 30 ha được chứng nhận GlobalGAP.
Năm 2025, sản lượng vải thiều của xã đạt trên 13 nghìn tấn. Trong đó, tiêu thụ nội địa khoảng 8.000 tấn, chiếm trên 60%, xuất khẩu trên 5.000 tấn, chiếm gần 40% tổng sản lượng. Thị trường xuất khẩu chủ yếu là Trung Quốc, Nhật Bản, Mỹ, EU, Úc, Thái Lan, Singapore… Riêng Trung Quốc khoảng 5.000 tấn, Hoa Kỳ và Úc khoảng 400 tấn.
Vải thiều không chỉ mang lại giá trị kinh tế cao mà còn tạo việc làm, thu nhập ổn định cho hàng nghìn hộ dân, đóng vai trò then chốt trong giảm nghèo bền vững ở địa phương.
Để đáp ứng yêu cầu của thị trường xuất khẩu, Phúc Hòa đã có những bước đi như thế nào trong quản lý vùng trồng?
Ông Phạm Văn Hân: Chúng tôi xác định, muốn đi xa thì phải sản xuất bài bản, theo chuẩn quốc tế. Hiện toàn xã có 25 vùng sản xuất vải, tổng diện tích 801 ha đã được cấp mã số vùng trồng xuất khẩu.
Trong đó có 3 mã xuất khẩu sang Nhật Bản (26 ha), 5 mã sang Mỹ (51 ha), 3 mã sang Úc (31 ha), 2 mã sang Thái Lan (20 ha) và 12 mã xuất khẩu sang Trung Quốc (672 ha). Bên cạnh đó, xã có 2 cơ sở đóng gói phục vụ xuất khẩu được quản lý chặt chẽ theo quy định.
Thời gian tới, xã Phúc Hòa tiếp tục đẩy mạnh nông nghiệp công nghệ cao, nông nghiệp thông minh, ứng dụng chuyển đổi số trong quản lý mã vùng trồng, truy xuất nguồn gốc sản phẩm. Phấn đấu có tối thiểu 60% hộ dân trong các vùng trồng sử dụng nhật ký điện tử trong sản xuất.
Ngoài cây vải, những loại cây nào đang mang lại hiệu quả rõ nét giúp người dân giảm nghèo bền vững, thưa ông?
Ông Phạm Văn Hân: Bên cạnh vải thiều, ổi lê và vú sữa là hai loại cây ăn quả có giá trị kinh tế cao, đang được người dân duy trì và mở rộng. Cây ổi lê hiện có diện tích 165 – 178 ha, sản lượng khoảng 8.500 tấn/năm, tập trung tại các thôn Lân Thịnh, Phúc Đình, Hòa Minh, Trung, Quất, Tân Hòa… Đây là loại cây cho thu hoạch sớm, chỉ sau 1 năm trồng đã có quả, chất lượng thơm ngon, giòn, ít hạt, cho thu hoạch quanh năm.
Trên địa bàn xã Phúc Hòa hiện có 3 HTX sản xuất, tiêu thụ ổi lê cùng nhiều tổ nhóm liên kết. Sản phẩm được gắn tem truy xuất nguồn gốc, bao bì đầy đủ. Năm 2024, sản phẩm ổi lê của HTX Hợp Đức được công nhận OCOP 3 sao, tiêu thụ tốt trên thị trường nội địa.
Đối với cây vú sữa, diện tích trên 20 ha, sản lượng khoảng 80 tấn/năm, trồng chủ yếu tại thôn Cửa Sông. Đây là sản phẩm đặc trưng của địa phương, giá bán cao, thị trường ổn định. Sản phẩm vú sữa đã được công nhận OCOP 4 sao, góp phần đa dạng hóa sinh kế, nâng cao thu nhập cho người dân.
Giảm nghèo bền vững từ liên kết sản xuất
Theo ông, yếu tố then chốt giúp cây ăn quả ở Phúc Hòa phát triển bền vững là gì?
Ông Phạm Văn Hân: Yếu tố quan trọng nhất là liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị. Hiện xã có 24 HTX nông nghiệp, trên 20 tổ nhóm sản xuất gắn với tiêu thụ vải sớm, ổi, vú sữa. Việc tổ chức sản xuất theo HTX giúp người dân tiếp cận kỹ thuật, vốn, thị trường thuận lợi hơn, hạn chế tình trạng sản xuất manh mún, tự phát.
Song song với đó, chính quyền xã chú trọng xúc tiến thương mại, xây dựng thương hiệu, thiết kế mẫu mã bao bì, gắn tem truy xuất nguồn gốc cho các sản phẩm chủ lực. Nhờ vậy, sản phẩm của Phúc Hòa ngày càng được thị trường tin tưởng, giá trị gia tăng cao hơn, thu nhập người dân ổn định hơn.
Định hướng phát triển cây ăn quả của Phúc Hòa trong thời gian tới là gì, thưa ông?
Ông Phạm Văn Hân: Năm 2026, xã Phúc Hòa phấn đấu nâng diện tích chứng nhận vải theo tiêu chuẩn VietGap, Globalgap thêm 50ha trong đó 40ha vải theo tiêu chuẩn VietGap; 10 ha theo tiêu chuẩn Globalgap tại các thôn (5ha tại thôn Quất Du 2, thôn Phúc Lễ 5ha). Chúng tôi tăng cường khâu tuyên truyền, chỉ đạo hướng dẫn sản xuất nhằm tăng khả năng cạnh tranh trên thị trường quốc tế, đặc biệt là Mỹ và EU.
Chúng tôi tiếp tục phát triển cây ăn quả theo hướng hàng hóa tập trung, bền vững, đa giá trị, gắn sản xuất nông nghiệp với du lịch trải nghiệm, du lịch sinh thái. Xã Phúc Hòa xây dựng thương hiệu, bảo hộ nhãn hiệu đối với sản phẩm ổi lê; thiết kế mới, nâng cấp mẫu mã bao bì các sản phẩm OCOP, sản phẩm quả chủ lực đặc trưng của xã.
Xã Phúc Hòa đang xây dựng Đề án phát triển vùng sản xuất cây chủ lực gắn với OCOP, hướng tới hình thành các tuyến tham quan vườn vải, vườn ổi, vườn vú sữa, tạo thêm nguồn thu từ dịch vụ, du lịch nông nghiệp. Đồng thời, tiếp tục mở rộng diện tích sản xuất đạt tiêu chuẩn VietGAP, GlobalGAP, nâng cao năng lực cạnh tranh, mở rộng thị trường xuất khẩu.
Xã Phúc Hòa phát triển cây ăn quả không chỉ mang lại giá trị kinh tế mà còn tạo sinh kế bền vững, giúp người dân yên tâm bám đất, bám vườn. Từ những vùng đất khó, Phúc Hòa đã vươn lên trở thành điểm sáng về sản xuất cây ăn quả của tỉnh Bắc Ninh, góp phần quan trọng vào mục tiêu giảm nghèo bền vững, xây dựng nông thôn mới nâng cao.
Cảm ơn ông về cuộc trao đổi!
